آیا تا به حال اسم «گرافوس» را شنیده‌اید؟ گرافوس [۱] یک قلم ترسیم بود که در سال‌های دهۀ ۳۰ و ۴۰ شمسی برای طراحی معماری استفاده می‌شد. دانشجویانِ آن سال‌ها با این قلم خاطره‌ها دارند. کار با این قلم دشوار بود. هنگام کار با آن، معمولاً دست‌های استفاده‌کننده جوهری می‌شد و خطر کثیف شدن کار نیز همواره وجود داشت. پس از ترسیم چند خط، سرِ قلم باید شستشو می‌شد. پر کردن گرافوس از جوهر هم کاری دشوار بود و مهارت خاصی می‌طلبید. گرافوس علی‌رغم همۀ محدودیت‌ها، قابلیت‌هایی هم داشت. گرافوس نوک‌های قابل تعویض داشت و این نوک‌ها امکان ترسیم خطوط با ضخامت‌های مختلف را می‌داد. از این گذشته، خطوطِ گرافوس وقتی روی شاسی می‌نشست بسیار چشمگیر بود. از میانۀ دهۀ ۴۰، قلم راپیدوگراف وارد بازار شد و به سرعت جای گرافوس را گرفت. کار با راپید، همان‌طور که از اسمش بر می‌آمد، بسیار آسان‌تر، سریع‌تر و پاکیزه‌تر بود. این بود که گرافوس خیلی زود فراموش شد. اکنون اگر از یک دانشجوی معماری بپرسید که گرافوس چیست، یقیناً نمی‌داند. ابزاری که سال‌های نه‌چندان دور استفاده می‌شد کاملاً منسوخ شد و از یادها رفت. بسیاری ابزارهای دیگر هم بودند که به سرنوشت گرافوس دچار شدند با همۀ قابلیت‌ها و محدودیت‌هایشان.
مهم‌ترین ابزار طراحیِ این روزها کامپیوتر است. کامپیوتر فقط یک ابزار نیست بلکه مجموعه‌ای از ابزارها است. هر کدام از نرم‌افزارهای آن خود یک ابزار است. البته درون هریک از نرم‌افزارها نیز ابزارهای بسیاری وجود دارد. علاوه بر این، هر روز افزونه‌هایی برای این نرم‌افزارها ساخته می‌شود و ابزارهایی به آنها می‌افزاید. برای مثال، گرس‌هاپر [۲] یکی از این افزونه‌ها است که امروز بسیاری از دانشجویان معماری و معماران را به وجد آورده است. این نرم‌افزار در ایران مشتاقان بسیاری دارد و کلاس‌های آموزش آن به طور گسترده در دانشگاه‌ها و مؤسسات برگزار می‌شود. گرس‌هاپر هم مانند گرافوس یک ابزار طراحی است و قابلیت‌هایی دارد و البته محدودیت‌هایی. سوال اینجا است که آیا بناهایی که با گرافوس طراحی شدند با بناهایی که با گرس‌هاپر طراحی می‌شوند یکسان خواهند بود؟ آیا قابلیت‌ها و محدودیت‌های این ابزارها بر طراحی معماری تأثیر نمی‌گذارد؟ یقیناً ابزارهای طراحی بر کیفیت خلق آثار تأثیرگذار خواهند بود و طراحان تحت سیطرۀ ابزارها هستند. در طراحی و نیز مطالعۀ آثار معماری نباید از تأثیر ابزارها غافل شد. خصوصاً این روزها که پی‌در‌پی ابزارها و نرم‌افزارها و افزونه‌های جدید به بازار می‌آید. در این هنگام، شایسته است بپرسیم که در عصر کثرت ابزارها، ابزار مناسب برای معماری ما چیست؟
مهم‌ترین ابزار طراحیِ این روزها کامپیوتر است. کامپیوتر فقط یک ابزار نیست بلکه مجموعه‌ای از ابزارها است. هر کدام از نرم‌افزارهای آن خود یک ابزار است. البته درون هریک از نرم‌افزارها نیز ابزارهای بسیاری وجود دارد. علاوه بر این، هر روز افزونه‌هایی برای این نرم‌افزارها ساخته می‌شود و ابزارهایی به آنها می‌افزاید. برای مثال، گرس‌هاپر [۲] یکی از این افزونه‌ها است که امروز بسیاری از دانشجویان معماری و معماران را به وجد آورده است. این نرم‌افزار در ایران مشتاقان بسیاری دارد و کلاس‌های آموزش آن به طور گسترده در دانشگاه‌ها و مؤسسات برگزار می‌شود. گرس‌هاپر هم مانند گرافوس یک ابزار طراحی است و قابلیت‌هایی دارد و البته محدودیت‌هایی. سوال اینجا است که آیا بناهایی که با گرافوس طراحی شدند با بناهایی که با گرس‌هاپر طراحی می‌شوند یکسان خواهند بود؟ آیا قابلیت‌ها و محدودیت‌های این ابزارها بر طراحی معماری تأثیر نمی‌گذارد؟ یقیناً ابزارهای طراحی بر کیفیت خلق آثار تأثیرگذار خواهند بود و طراحان تحت سیطرۀ ابزارها هستند. در طراحی و نیز مطالعۀ آثار معماری نباید از تأثیر ابزارها غافل شد. خصوصاً این روزها که پی‌در‌پی ابزارها و نرم‌افزارها و افزونه‌های جدید به بازار می‌آید. در این هنگام، شایسته است بپرسیم که در عصر کثرت ابزارها، ابزار مناسب برای معماری ما چیست؟
۱. گرافوس (Graphos) یک نام تجاری است.
۲. گرس‌هاپر (Grasshopper) یک افزونه برای نرم‌افزار راینو (Rhino) است که امکان طراحی پارامتریک را فراهم می‌کند.
اشتراک مطلب
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
