×

جستجو

کاخ لشکری‌بازار جنوبی
فرزاد زره‌داران

کاخ لشکری‌بازار اهمیتی خاص دارد؛ از جمله کاخ جنوبی (یا «کلان») منسوب به محمود غزنوی (۳۸۸- ۳۴۲ق/ ۱۰۳۰ - ۹۹۸م) (۴۳) که به جهت اندازه‌اش، انتظام منطقی و ایوان‌-تالارِ واقع بر کنارهٔ رودخانه چشمگیر است. این ایوان-تالار در پشتِ گنبدخانهٔ ایوان داری قرار دارد که بر محور اصلی بنا نشسته است. طرح این بنا از نخستین طرح‌های مفصلِ چهارایوانی در معماری اسلامی است؛ مشروط بر اینکه بناهای منفرد با نقشهٔ چهارایوانی یا دو ایوانی را نادیده بگیریم. دیوارهایش دوال‌های منقوش، کتیبه‌های قرآنی (از جمله کتیبه‌ای در وصف حضرت سلیمان که بر تخت نشسته و ملکهٔ سبا را به حضور می‌پذیرد) و نقشو هندسی با آجر و گچ. در کل، کاخ جنوبی آشکارا پیرو سنت سامرایی مدینه گستردهٔ خشتی است؛ هرچند که ابعادش  بیسیار کوچکتر از کثیری از نیاکانش در میان‌رودان است.

 

- منبع:

قیومی بید‌هندی، مهرداد. مجموعهٔ هنر در تمدن اسلامی (معماری۱). تهران: سمت، ۱۳۹۷. ص۳۵۴-۳۵۲.

 

- مأخذ تصاویر:  https://archnet.org/sites/19956

اشتراک مطلب
لینک کوتاه
درباره نویسنده

فرزاد زره‌داران:

مطالب مرتبط
آجربهمنی‌ها
مهرداد قیومی بیدهندی
هروقت که از کنارِ یک خانه‌ی آجربهمنی می‌گذریم، یا به آن وارد می‌شویم، تاری از تارهای درونمان به صدا درمی‌آید. ‏انگار خانه‌ی آجربهمنی صدایی می‌دهد...
مورخ معماری و شیوه‌های تنانیِ دانستن | امید شمس، مهرداد قیومی بیدهندی
عمل معماری بر معرفت‌هایی مبتنی است و مورخ معماری برای تفسیر بهتر عمل لازم است دربارۀ معرفت‌های مبنای آن عملْ معرفت تاریخی داشته باشد. با مراجعه به تقسیم‌بندی معرفتی که هری کالینز، جامعه‌شناس علم، عرضه کرده است، می‌توان به «معرفت ضمنی» در معماری قایل شد و آن را یکی از معرفت‌های مبنای عمل معماری شمرد. «معرفت تنانی» یکی از گونه‌های آن است.
بنیاد‌های فهم تاریخ معماری: درس‌نامه‌ای میان‌رشته‌ای
مهرداد قیومی بیدهندی
هدف اصلی کتاب این است که دانشجو و پژوهشگر جوان با ‏لازمه‌های اصلی فهم تاریخ معماری، و بایسته‌های فهم معماری، آشنا شود. ‏هدف این نیست...
مفهوم میدان در ایران دورۀ قاجاریه: دگرگونی [مفهوم میدان] به تجسّد حوزۀ همگانی
مهنام نجفی
«میدان»، چون فضایی عمومی، مفهومی کهن در زبان فارسی و فرهنگ ایرانی است. این مفهوم همراه با سیاق زبانی و ‏فرهنگی‌اش، و پیوسته با دیگر مفاهیم در شبکه‌ای معنایی (سمانتیک)، در طی زمان دگوگون شده است. نویسندگان در این مقاله یکی ‏از تغییرات بنیادی این مفهوم را، که در ایران قاجاری ریشه دارد، شرح می‌دهند. دورۀ قاجاریه دوره‌ای بحرانی در آغاز ‏ایران مدرن است که در آن، تغییرات فرهنگی و اجتماعی شتاب گرفت و شبکۀ معنایی (سمانتیک) تازه‌ای ظهور کرد.

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر