ساختوساز در هر دورهای از تاریخ، مرهون حضور افرادی بوده است که نیت احداث بنا را در سر پرورانده و بانی شکلگیری آن شدهاند؛ کسانی که منابع مالی را برای ساختوساز تأمین کردهاند و گروههایی که در کار اجرا وظایفی گوناگون بر عهده داشتهاند. بسیاری از آثار معماری هماکنون پابرجای‌اند ولی از اشخاصی که در پیدایش آنها نقشی ایفا کردهاند بهندرت خبری دقیق وجود دارد؛ به‌ویژه در آثاری که طبقات فرودست جامعه آنها را شکل داده‌اند، این نبودِ اطلاعات بیشتر به چشم میخورد. مجموعه بناهای روستای افوشته از دسته آثاری است که در سده‌ی نهم، به دور از مرکز حکومت تیموریان شکل گرفته است. منابع دست اول محدودی که از این مجموعه در دست است، ازجمله کتیبه‌ی سردر دارالسیاده و یک وقفنامه، پیگیری اشخاص اثرگذار در فرایند احداث بنا را میسر میکند. اطلاعاتی که این منابع در اختیار میگذارند اطلاعاتی کامل نیست، ولی در این پژوهش تلاش شده است تا با کمک منابع دیگر و استفاده از ابزار تفسیر و همچنین بهکارگیری روش تفسیری تاریخی، اسامی اشخاص و نقش آنها در احداث مجموعه روشن شود. حاصل این پژوهش نشان میدهد که سه فرد در شکلگیری مجموعه بناهای روستای افوشته نقش داشتهاند؛ سید حسن حسینی به عنوان بانی، علاءالدوله نوه‌ی شاهرخ به عنوان حامی، و حسن بن نظام‌الدین بنّاء اصفهانی به عنوان سازنده. این مجموعه در سایه این سه گروه ایجاد شده و تداوم یافته است.
نغمه اسدی چیمه، حمیدرضا جیحانی. «نامها و نقشها: روایتی از شکلگیری مجموعه‌ی تیموری افوشته»، در فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی، دوره ۳۸، شماره ۱۰ (شهریور ۱۳۹۹)، ص ۵-۲۴.
– دریافت مقاله:
گزیده‌ی متن؛ به مناسبت روز سعدی
«زنان و صنعت ساختمان در بریتانیا و ایرلند عصر جرجی» | کانر لوسی
آیا تاریخ هنرْ جهانی است؟ | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
جنسیت و معماری در جهان اسلام: محدودیت‌ها، کنش‌ها و واکنش‌ها | فراخوان ارسال مقاله برای «نشریه‌ی معماری اسلامی»
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
