در جایجای جهان، افراد زیادی در حوزهی معماری نظریهپردازی میکنند، اما میدان پویای جهانی نظریِ معماری در نوشتههای فارسی ناشناس و گنگ و دور مانده است. هزارتو قصد دارد در هر شماره به سراغ یکی از این مفاهیمی برود که موضوع بحث نظریهپردازان، اندیشمندان، و پژوهشگران حوزهی معماری بوده است. این کار واجب است، نه برای آن که پرزانتهی پروژهای را زینت ببخشد یا چند ایسم و اسم غریبهی دیگر به فهمِ معوج ما از نظریهی معماری بیفزاید. فضا را اندیشیدن و در معرض مستقیم مهمترین نوشتههای نظری قرار گرفتن واجب است تا بتوانیم به خود بیندیشیم؛ به اینجا و اکنونمان، به تهران و شیراز و اصفهان و تبریز و رشت و بوشهرمان، در سدهی پانزدهم شمسی. جز این اگر باشد، در خلأ زیستهایم و در خلأ اندیشیدهایم؛ حال آنکه آن نظریات و اندیشهها ارزشی اگر دارند دقیقاً به اینخاطر است که نه در خلأ، که در مراودهی مداوم با زمینه و زمانهشان پدید آمدهاند، یا، اگر به تئوری بازگردیم، حاصل تکثیر سوژههای تئوروساند: بیننده و مشاهدهگر و ناظر.
بنابراین، ما نیازمند مشاهدهی فعال دور و اطرافمانیم؛ اما این مشاهده بیدستگاهی برای چارچوبمندکردنش و بدون توجه به پیشینهی نظری موجود خام میماند. ما همانقدر که محتاج مشاهدهایم، نیازمند آشنایی و سیر در نظریات و اندیشههایی که دیگران پدیدش آوردهاند نیز هستیم. این دوگانه، دغدغه و جهتگیری بنیادین هزارتو را میسازند: آشنایی مداوم و بیواسطه با مهمترین نظرات و نظریات موجود دربارهی معماری، و سر چرخاندن برای فهم دوبارهی آنچه در اطرافمان میگذرد. بنابراین، هزارتو، همزمان بر این دو وجه متمرکز است اگرچه یکی بر دیگری سنگینی کند.
هر شمارهی هزارتو درونمایه یا موضوعی یکسان دارد و دربرگیرندهی چند متن است که به آن موضوع خطوربطی دارند. بیشتر این نوشتهها ترجمهشدهاند، اما هر متن افقی را پیشنهاد میدهد که میتوان از آن افق، به وضعیت معماری ایران نگاه کرد. ممکن است بتوان از خلال این دیدن، با برقراری نسبتهای جدید میان مفاهیم، نظریهپردازی کرد، که این آرمان هزارتوست. نیز هزارتو در انتخاب نوشتهها تلاش میکند طیف گسترده و متنوعی از نگاهها را پوشش دهد و با شیوههای گوناگونی از صورتبندیهای نظری در حوزهی معماری و فضا آشنا شود. مخاطب هزارتو هرکسی است که دوست دارد حوصله کند و عمیقتر به معماری و فضا و نظریهی معماری بیندیشد، و موضوعات هر شماره برآمده از اندیشیدن به رابطهی آن موضوع با وضعیت موجود معماری در ایران است.
هزارتو، همچون هر کوشش نظری دغدغهمندانهی دیگری، مشتاق است که گفتوگویی ایجاد کند؛ چه با زمانه و زمینهاش، چه با مخاطبانش، و چه با متخصصان، نظریهپردازان معماری و هنر، و حتی خود معماران.
«مسجد سنجیدهی قزوین: کارکرد و زمان ساخت» | لیلا قاسمی، زهره تفضلی
اسطوره و اسطورهشناسی نزد ژرژ فردریش کروزر | نخستین نشست از سلسله نشستهای سهراب
ایرانشناسی در قلمرو زبان آلمانی (دو گزارش تاریخی) | رودیگر اشمیت، مانفرد لورنتس
تاریخ هنر و نهادهایش: بنیادهای یک رشته (۱) | پارهای دیگر از کتابنگاشت توضیحی نظریههای تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
وبگاه تاریخپژوهی و نظریهپژوهی معماری و هنر
