مسجد ۹۰۰ سالۀ شیرازی‌ها در جزیرۀ زنگبار
مرتضی رضوانفر
مسجد کیزیمکازی طبق کتیبۀ محراب، در سال ۵۰۰ق (بیش از ۹۴۰ سال پیش) ساخته شده است. این نوع طراحی سه پره‌ای در محراب (بر اساس مشاهده) بعدها در برخی مساجد تانزانیا و کنیا، توسط اقوام شیرازی، بلوچ، شوشتری، کازرونی و عُمانی استفاده شده است، از جمله در مسجد شوشتری‌ها در زنگبار و یا مسجد بلوچ‌ها در کائوله.
پس از مسجد جامع جزیره کیلوا در تانزانیا، مسجد کیزیمکازی قدیمی‌ترین مسجدی است که شیرازی‌ها در آفریقا ساختند و هنوز مورد استفاده نمازگزاران قرار می‌گیرد. همچنین هرساله گردشگران بسیاری از آن دیدن می‌کنند.
دیوید وایتهاوس (۱۹۴۱- ۲۰۱۳م)، باستان‌شناس بریتانیایی، که چند فصل کاوش در ایران و آفریقا داشته است، کتیبۀ کوفیِ مسجد کیزیمکازی را مشابه کتیبه‌های بندر سیراف در ایران می‌داند.
مسجد کیزیمکازی تقریبا در نزدیکی روستای ماکوندوچی است که همهٔ اهالی‌اش، خود را شیرازی می‌نامند و مراسم نوروز (نیروزی) را در مرداد ماه و تقریبا همزمان با مراسم نوروز دریایی (صیادی) در ایران برگزار می‌کنند.
مرتضی رضوانفر:
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
