رهیافت به تاریخ معماری خانگی ایران با نظر به تاریخ اجتماعی آن بهمنزلۀ دانشی میانرشتهای هنوز نوپاست؛ در حالی که شواهد مرتبط با معماری خانهها در میان منابع تاریخی کم نیست. راه منطقی برای این کار فهم و ایضاح روشها و اسباب مورخانی است که تاریخ اجتماعی معماری نوشتهاند. در این پژوهش نخست از راه نقد درونی متن یکی از تاریخنامههای معتبر اجتماعی معماریِ غرب، دربارۀ خانه و زندگی خانگی، برخی مفاهیم آشنا در حوزۀ علوم اجتماعی شامل خانوار و خانواده، جنس و جنسیت، قدرت و منزلت، تحرک اجتماعی در نسبت با معماری خانههای حومۀ شهری انگلیسی و طرز کار به دست آمد؛ سپس برای سنجش امکان کاربست این رویکرد در تاریخنویسی اجتماعی معماری ایران، این مفاهیم به متونی مرتبط با زندگی خانگی در تهران قاجاری عرضه شد. تکیه بر شواهد تاریخی مبتنی بر این متون حکایت از آن دارد که با ملاحظاتی علمی، میتوان برخی از دستمایههای نظری و روشهای دانشوران علوم اجتماعی را برای بسط دیدگاهها و تفسیرهای تاریخی از معماری ایران نیز به خدمت گرفت. دستیافت به این هدف مستلزم آن است که منابع تاریخی هر دوره ــ در اینجا قاجاریان ــ را از حیث شواهدی که از هر دو مقولۀ گروههای اجتماعی و معماری به دست میدهند، از نو خواند. علاوه بر این برخی محدودیتها در مواجهه با این موضوع هست که به تفاوت در ماهیت اجتماعی و فرهنگی دو جامعۀ انگلیس و ایران مربوط است.
مشخصات مقاله:
حسینی، مهدی. «تاریخ اجتماعی معماری خانه و زندگی خانگی: امکان و فایدۀ کاربستِ مفاهیم و روشهای تاریخ اجتماعی در تاریخنگاشتِ معماری ایران»، در تحقیقات تاریخ اجتماعی، دورۀ ۱۳، شمارۀ ۱ (بهار و تابستان ۱۴۰۲).
برای دریافت مقاله به پیوند زیر مراجعه کنید:
تاریخ اجتماعی معماری خانه و زندگی خانگی: امکان و فایدۀ کاربستِ مفاهیم و روشهای تاریخ اجتماعی در تاریخنگاشتِ معماری ایران | مهدی حسینی
اشتراک مطلب
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
آخرین راوی رمان، دختری بیستساله به اسم نداست که نام او نیز مانند سه شخصیت دیگر، از بخش اول تا چهارم بارها تکرار شده و در تمام بخشهای دیگر حضور دارد. تجربهی ندا در مواجهه با شهر و بناها قدری متفاوت با بقیهی راویان است؛ چرا که مسیر زندگی او نیز تفاوتهای زیادی با باقی شخصیتها دارد. او که دوران نوجوانی خود را، مانند سامان، در شهرک اکباتان گذرانده، زمانی ناچار به کوچ همراه خانوادهاش شده و به بندرعباس میرود.
«شهر اسلامی» بهعنوان یک مفهوم و موضوع تاریخی مبهم از قرن نوزدهم در تخیل اروپایی ابداع شده است. با این حال، نقد شرقشناسی این انتظار را که تجدید حیات عقاید و سیاستهای اسلامی آغازگر مرحله جدیدی از شهرسازی اسلامی باشد، بهویژه در حکومتهای دینسالاری مسلمان مانند ایران و همچنین ترکیه و خلیجفارس، فرونشانده است.
فرشید امامی بر اساس کتاب اخیر خود با عنوان اصفهان: معماری و تجربه شهری در ایران اولیه (انتشارات دانشگاه ایالتی پن، 2024) که به تازگی...
اندیشهی اسطورهای بهاءالدین عاملی (شیخ بهایی)، بیش از چهار سده حاکم بر قلمروهای گوناگون علوم و فنون، بویژه معماری بوده است. مقالهی حاضر تأملی تاریخی در آثار و لایههای پنهان زندگی شیخ بهایی و ارتباط او با قلمرو معماری است؛ و تلاش میکند با استناد به مدارک تاریخی اندیشهی دیرپای توانایی و حضور برجستهی شیخ در قلمرو معماری را مورد تحلیل قرار دهد.