×

جستجو

گزیده: بنّاهای اصفهانی

در خیابان چهارباغ (که با تالار هشت ­بهشت و مدرسۀ مشهورش که مخصوص ملاهاست و نیز با سایر کاخ‌­ها و بناهایش به‌­منزلۀ شانزه‌­لیزۀ اصفهان است) در حال حاضر مشغول ساختن مدرسه‌­ای هستند برای «پدران روحانی» فرانسوی عضو میسیون. بنا بر این تعدادی بنّا در آنجا به کار مشغول­‌اند. یک روز صبح که در این خیابان زیبا و شاعرانه به گردش مشغولم، شاهد صحنه‌­ای هستم که برای شما تعریف می‌­کنم. روی دیواری که سرگرم ساختن آن هستند و ضخامتی در حدود سه پا دارد، ده­‌ها بنّا سرگرم کارند. چند نفری ملاط گِل را با ماله روی دیوار پهن می­‌کنند و چند نفری دیگر آجرها را دانه­ به دانه به طرف بنّاها که بالای دیوار، یعنی در ارتفاع ۷ تا ۸ متری، ایستاده‌­اند، میان هوا پرتاب می‌­کنند. هیچ کلامی نمی­‌تواند تصوّر آن ظرافت و نرمی و شیرینی حرکت شاگرد بنّا را هنگام پرتاب آجر به هوا و نیز طرز ماهرانۀ گرفتن آن را به دست کارگری که روی دیوار است، به ذهن منتقل کند. آجر را چنان می‌­گیرد که گویی در حال گُل چیدن است. زبردست‌­ترین بندبازها هنگام اجرای تردستی‌­های خود هرگز حرکاتشان از این شیرین‌­تر و کامل‌­تر نیست. این بنّاها برای خوشحالی ما و عشقمان به تماشای حرکاتشان بازیگری می‌کنند و برای تنظیم آهنگ میزان کردن حرکات این بازی، ضمن کار آواز سر می­‌دهند. بنّای سر دیوار آجرها را به تعدادی که لازم دارد با وزن و قافیه­‌های کودکانه‌­ای از شاگردش می­‌خواهد که کمابیش معنایش چنین است:

پسرعموجون، یه آجر بده بالا

پسرعموجون، دوتا بده بالا

پسرعموجون، یه یکی، یه دوتا بده بالا

بعضی از این بنّاهای آجرچین به سبب صدای خوششان به عنوان آوازه­‌خوان شهرت و آوازه­ای دارند و ما امروز صدای مشهورترین آنها را در اصفهان می‌­شنویم. با این توصیف، یک ساختمان در حال بنّایی درست مثل یک کندوی زنبور عسل پر از جنبش و آواز است. کار با سرعتی انجام می‌­شود که تصوّرش را هم نمی‌­شود کرد. یک­ دستۀ دوازده نفری کارگر تا سه‌­هزار آجر را در روز کار می‌­گذارند و کاخی با دیوارهایی به ضخامت سه پا به طوری معجزه­‌آسا در یک ماه بنا می­‌شود؛ در صورتی که به شیوۀ ما اروپایی‌­ها یک سال وقت می‌­بَرَد.

از کتاب خاطرات سفر کلود اَنه در آغاز مشروطیت، ص۱۹۰- ۱۹۱، که جهانگردی سویسی‌ـ‌فرانسوی بود و در سال ۱۹۰۹- ۱۹۱۰ به ایران سفر کرد.

اشتراک مطلب
لینک کوتاه
مطالب مرتبط

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر