۷. هنر و تاریخ‌هایش: گزیده‌ی متون (پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر) مشخصات کتاب
Edwards, Steve. (1999). Art and Its Histories: A reader. New Haven: Yale University Press in association with the Open University, 352 pages.
ادواردز، استیو. هنر و تاریخ‌های هنر: گزیده‌ی متون.
بررسی کتاب کتاب گزیده‌ای است از متون اصلی تاریخ هنر؛ مجموعه‌ای از ۸۹ متن، بر محور یکی از مهم‌ترین مفاهیم بنیادی در تاریخ هنر، یعنی «معیار» (کانن). این مجموعه حاوی گزیده‌ی متون و اسناد مهم تاریخ هنر در دو سده‌ی اخیر و استفاده‌ی نظریه‌های انتقادی معاصر از چنین اسنادی برای نقد معیارهای مقبول تاریخ هنر و تشکیک در اساس آنهاست. این کتاب خلاصه‌ای است از مجموعه‌ی شش‌جلدی دانشگاه ییل برای درس تاریخ هنر، که برای دانشجویان کارشناسی دانشگاه آزاد امریکا تهیه شده است. هر جلد از آن کتاب در یک بخش از این کتاب خلاصه شده؛ و آنچه بخش‌های شش‌گانه‌ی کتاب را به هم می‌پیوندد این موضوع واحد است که مبادی و خاستگاه‌های معیارهای ارزیابی و قضاوت آثار هنری چیست. استیو ادواردز، استاد هنر و تاریخ هنر دانشگاه آزاد امریکا، در مقدمه‌ی کتابْ مفهوم معیار را معرفی کرده است. آنچه در شش بخش کتاب آمده است در خدمت روشن کردن این است که مفهوم معیار، خاصه در دو سده‌ی اخیر، چگونه شکل گرفته و بسط یافته است. هر بخش سه قسمت دارد: نخست مقدمه، دوم متون، سوم مقاله‌های انتقادی. قسمت متون خود با مقدمه‌ای کوتاه آغاز می‌شود، حاوی اطلاعاتی درباره‌ی نویسنده و متن؛ سپس متون برگزیده می‌آید. قسمت سوم حاوی نوشته‌های انتقادی معاصر در خصوص موضوع متون آن فصل است؛ یعنی نوشته‌های کسانی که در اساس معیار موضوع متون آن بخش تشکیک کرده و نشان داده‌اند که معیارهای راسخ و قالبی در هنر مغرب‌زمین نتیجه‌ی قدرت طبقه‌ی مسلط یا جنس مسلط بوده است و کوشیده‌اند معیارهایی تازه پیش بنهند و در نتیجه برخی چیزهایی را هنر بشمارند که پیش از این از دایره‌ی هنر بیرون بوده است. نسبت حجم این سه قسمت در همه‌ی بخش‌ها برابر نیست؛ مثلاً در بخش سوم ــ جنسیت و هنر ــ حجم متون انتقادی به مراتب بیشتر است؛ زیرا موضوع بحث با انتقادهای معاصر فمینیستی مرتبط است؛ یا در بخش ششم ــ فرهنگ‌های معاصر نمایش ــ همه‌ی متون منتخب متعلق به دوره‌ی معاصر است. هر متن، چه متون اصلی و چه متون انتقادی، خود مقدمه‌ای کوتاه دارد، که ادواردز در آن دلیل انتخاب آن متن را بیان کرده و از محتوای آن سخن گفته است. موضوع بخش نخست از بخش‌های شش‌گانه‌ی کتابْ آکادمی‌ها، موزه‌ها، و معیارهای هنری در سده‌ی نوزدهم است؛ یعنی بررسی اینکه در آن روزگار، بر چه مبنایی برخی از آثار را برای مجموعه‌های ملی بریتانیا برگزیدند. متون اصلی این بخش بر دو دسته است. دسته‌ی اول از متون به جریانات و تمایلات زیبایی‌شناسانه‌ای مربوط است که نظریه‌های اصلی آکادمیک فرانسه و بریتانیا را در سده‌ی نوزدهم موجب شد. دسته‌ی دوم از متونْ گزارش کارگروه‌های مجلس ملی و کاتالوگ‌های نگارخانه‌های ملی است که در بریتانیا در طی سده‌ی نوزدهم تهیه شد. این اسناد از مباحث و الگوهای زیبایی‌شناسی آن دوره حکایت می‌کند و نشان می‌دهد که معیار داوری برای تعیین محتوای موزه‌ها و مجموعه‌های هنری ملی بریتانیا در سده‌ی نوزدهم چه بود و از کجا برآمد؛ چگونه معیارهای تشخیص هنر از غیرهنر از سنت‌های دانشگاهی، نگارخانه‌ها و موزه‌ها پدید آمد و تصور و درک اروپاییان از هنر را پدید آورد. سخن مقاله‌های انتقادی این بخش در این است که فرهنگ مسلط، سیاست، نهادهای تاریخ هنر، آرمان‌گرایی کلاسیک، و امثال اینها، به‌ویژه در انگلستان و فرانسه، در پیدایی و قوام معیارهای هنر در سده‌ی نوزدهم نقش داشته‌اند. عنوان بخش دوم شأن متغیر هنرمند است. شأن هنرمند همواره در تغییر و تحول بوده است. امروز هنرمند را شخصی با استعداد خاص می‌دانیم که می‌تواند با تکیه بر نبوغ درونی خود احساسات و عواطفش را به شکلی زیبا و مناسب بیان کند؛ اما تأمل در متون برگزیده‌ی این بخش، درباره‌ی جایگاه هنرمندان ایتالیایی در سده‌های پانزدهم و شانزدهم، نشان می‌دهد که این نگاه امروزی تلقی‌ای بدیهی نیست و عقیده‌ی مردم درباره‌ی کیستی هنرمند تا چه اندازه با تلقی امروزی تفاوت داشته است. قسمت انتقادی این بخش مشتمل بر سه مقاله است که، با رویکردهای متفاوت، نشان می‌دهند شخصیت هنرمند چگونه در نظر مردم شکل می‌گیرد: در اولین مقاله، بحث در نخستین تلاش‌ها برای فهم بهتر داستان‌ها و مثل‌های مربوط به هنرمندان است؛ در دومین مقاله، از نقش جنسیت در شکل‌دهی تصور جدید مردم از هنرمندان بحث می‌شود؛ سخن مقاله‌ی سوم در تفاوت میان هنر و هنرمند و نیز تفاوت میان هنرمندان شمال و جنوب اروپاست.
بخش سوم، جنسیت و هنر، به بررسی مسائل جنسیتی‌ای اختصاص دارد که در تکوین معیارهای هنر مؤثر بوده است. متون اصلی این بخش نمونه‌هایی از متون مربوط به هنر در سده‌های نوزدهم و بیستم است که نقش جنس مسلط را در معیارهای هنر نشان می‌دهد. مقاله‌های انتقادی این بخش درباره‌ی تأثر شدید معیارهای هنر از جنس مسلط است. نویسندگان مقاله‌ها، از منظر فمینیستی نشان می‌دهند که چگونه تفاوت جنسیتی و جنس مسلط، یعنی مرد، در طی تاریخ در معیارهای هنر اثر گذاشته است. در این مقاله‌ها، در خلال نقد معیارها، مهم‌ترین مباحث رویکرد فمینیستی به هنر و تاریخ هنر نیز یافت می‌شود. بخش چهارم ــ معضل جنبشِ آونگارد ــ به بررسی دیدگاه‌های متفاوتی اختصاص دارد که در سی سال اخیر، در معیارهای هنر غربی و ارزش‌هایی را که این هنر بر آنها استوار است تردید کرده‌اند. از جمله‌ی آنها جنبش آوانگارد و جریان‌های دیگر هنری میانه‌ی سده‌ی نوزدهم تا سی سال اول سده‌ی بیستم‌اند. در مقدمه‌ی این بخش، درباره‌ی مفهوم آوانگارد در دوره‌ی مدرن و منشأ تاریخی آن سخن رفته است. متون اصلی این بخش همگی در تأیید کتاب معضل هنر آوانگارد است. نُه متن اصلی این بخش همه اسناد تاریخی است: از نخستین اعلامیه‌ها درباره‌ی مفهوم هنر آوانگارد تا بیانیه‌های اوایل سده‌ی بیستم درباره‌ی کاربرد هنرمندانه‌ی آوانگاردیسم. در پی آن، سه مقاله‌ی انتقادی آمده است، که مثال‌هایی از مباحثات انتقادی است درباره‌ی مفهوم هنرمندانه‌ی آوانگارد از دیدگاه مدرنیست‌ها و پسامدرنیست‌ها. بخش پنجم، آراء تفاوت: رویکردهای متفاوت به هنر، درباره‌ی روش‌هایی است که اروپاییان با تکیه بر آنها محصولات فرهنگی را، همانند محصولات اقتصادی، در کشورهای تحت سلطه‌شان در سیطره‌ی خود درآورده‌اند. اساس این بخش نقد اروپامداری در هنر بر مبنای دیدگاه‌های پس‌استعماری است، که از مؤثرترین جریانات در تاریخ هنر در روزگار ماست. در کتاب، تلاش بر این بوده که هم هنری که خارج از سیاق غربی تولید شده است بررسی شود و هم اثر و عقاید هنرمندان غیرغربی‌ای که در بریتانیا مشغول به کارند. مورخان نارضایتی‌های ناشی از تفسیرهای امپریالیستی از هنر را از وجوه گوناگون در تاریخ دنبال کرده‌اند. یکی از متونی که در این بخش آمده نوشته‌ای است در بررسی آثار ادمونیا لوئیس، مجسمه‌ساز افریقایی‌تبار امریکایی اواخر سده‌ی نوزدهم، است و دیگری نوشته‌ای است از آناندا کوماراسوامی (اوایل سده‌ی بیستم) درباره‌ی هنر زادگاهش، سریلانکا. از اینها گذشته، بیشتر متون و تفاسیری که در این بخش گرد آمده مربوط به دهه‌ی ۱۹۶۰ و پس از آن و نمایانگر انگیزه‌های استقلال‌طلبانه و جنبش‌های آزادی‌خواهی است. از دهه‌ی ۱۹۶۰ به بعد، در طی رشته‌های دانشگاهی‌ای چون مطالعات فرهنگی و مطالعات پس‌استعماری، تلاش شد تا به جای نظر به جهان بر محور اندیشه و فرهنگ و هنر اروپا، به همه‌ی فرهنگ‌ها یکسان نظر شود و فرهنگ استعمارگر و مستعمره، فرهنگ کشورهای اصلی و فرعی، شمال و جنوب، به یک اندازه توجه شود. بخش ششم، فرهنگ‌های نمایشی معاصر، مانند بخش نخست، به نقش موزه در معیارهای هنر و تاریخ هنر اختصاص دارد. در این بخش تمرکز بر مباحث متأخر و بازنگری‌ها در عرصه‌ی موزه‌داری است. به همین سبب، از لحاظ تاریخی تمایزی میان متون اصلی و مقاله‌های انتقادی این بخش دیده نمی‌شود؛ اما از لحاظ محتوایی، متون اصلی شامل نظرهای کسانی چون موزه‌داران و صاحبان نگارخانه‌هاست که در حیطه‌ی نمایش آثار هنری فعال‌اند؛ و نیز آراء انتقادی به برخی موزه‌ها یا نمایشگاه‌های خاص. مقاله‌های انتقادی مستقیماً به نمایش و عرضه‌ی هنر مربوط نیست؛ بلکه متضمن رویکردهای نظری‌ای است که برای موزه‌ها و نگارخانه‌ها به کار می‌آید و همه‌ی آنها، به‌جز یکی، حاوی نوعی نقد فرهنگی است. این متون همچنین گویای چهارچوبی تاریخی است که زمینه‌ساز بعضی فرضیاتی بوده است که در متون گروه اول هم درباره‌ی آنها سخن رفته است. اغلب این متون متعلق به دهه‌ی ۱۹۹۰ و پس از آن است و نویسندگان آنها متخصصان رشته‌های دانشگاهی‌ای جز تاریخ هنر، از جمله جامعه‌شناسی و جغرافیایند.
مهم‌ترین فایده‌ی این کتاب برای خواننده‌ی ایرانی این است که نمونه‌هایی از منابع اصلی تاریخ هنر را در کنار مقاله‌های انتقادی از منظر معاصر در اختیار او می‌گذارد. از این راه، خواننده تصویری از دو سده تحولات تاریخ هنر به دست می‌آورد. اگرچه متون برگزیده‌ی این کتاب از منظر نظریه‌های انتقادی روزگار ماست و همه‌ی متون اصلی متأخر را شامل نمی‌شود؛ همین نحو گزینش نیز از این جهت برای خواننده‌ی ایرانی مفید است که او را به تأمل در بنیادهای پذیرفته‌ی تاریخ هنر مغرب‌زمین وامی‌دارد و مستقیماً و مستنداً در جریان اندیشه‌های انتقادی معاصر قرار می‌دهد. فهرست کتاب
List of Contents List of Illustrations Acknowledgements Introduction, Steve Edwards Section One: Academies, Museums and Canons of Art Section Two: The Changing Status of the Artist Section Three: Gender and Art Section Four: The Challenge of the Avant-Garde Section Five: Views of Difference: Different Views of Art Section Six: Contemporary Cultures of Display Index
ترجمه‌ی فهرست کتاب فهرست تصاویر قدردانی مقدمه بخش اول: آکادمی‌ها، موزه‌ها، و معیارهای هنری بخش دوم: شأن متغیر هنرمند بخش سوم: جنسیت و هنر بخش چهارم: معضل جنبش آونگارد بخش پنجم: آراء متفاوت: رویکردهای متفاوت به هنر بخش ششم: فرهنگ‌های نمایشی معاصر نمایه مشخصات منبع مهرداد قیومی بیدهندی و دیگران، کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۴، فصل۳. برای مشاهده‌ی نسخه‌ای از کتاب هنر و تاریخ‌هایش: گزیده‌ی متون به پیوند زیر مراجعه کنید :
https://archive.org/details/artitshistoriesr0000unse_s4a4
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
