موسیقی‌شناسی قومی تاریخی پرده‌های دیگری از پنهانی‌های تاریخ فرهنگی ما را کنار می‌زند. پراکنش موسیقی در گستردگی سرزمین‌های ایران و ترک و عرب از سین‌کیانگ تا اندلس چگونه بوده و تشیع تاریخی در موسیقی دستگاهی چه نقشی داشته و نمود بتوارگی و جامعه‌شناسی تاریخی در موسیقی ایران چیست؟ پرسش‌هایی از این دست، از جمله موضوعات پژوهش این کتاب است. فارابی از حس‌آمیزی موسیقی و ابن‌سینا از روش میزان‌بندی دوران ساسانی سخن می‌گوید؛ بیهقی از بوقیان شادی‌آباد شهر غزنین و عطاملک جوینی از موسیقی و رقص مغولان در مسجد بزرگ بخارا یاد می‌کند و خواجه غیاث‌الدین در سفرنامۀ خود به ترکستان شرقی در دوران تیموران، موسیقی ایغورها را توصیف می‌کند.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «در کتاب تاریخ بیهقی نوشتۀ خواجه ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی اشاره‌های در خور توجهی به جایگاه موسیقی در دوران غزنویان شده که می‌توانند تا اندازه‌ای ما را به شناخت فرهنگ و جایگاه اجتماعی موسیقی در آن دوران رهنمون سازند. بیهقی، در لابه‌لای نمونه‌هایی که در این کتاب ارانه می‌دهد، تصویر اجراها و چگونگی اهمیت و موقعیت نوازندگان و مراتب دریافت صله را به ما می‌نمایاند. کاربرد موسیقی در شادی‌ها، جنگ‌ها، وفات حاکم خوارزم، درگذشت فرزند عمرو لیث در سیستان، ورود نماینده خلیفه به بارگاه سلطان مسعود، در محله شادی‌آباد غزنین، در رقص و پایکوبی مردمان در کنار رودخانه ترمذ در استقبال از سلطان مسعود و بسیار موارد دیگر حکایت از همه‌گیر بودن موسیقی در فرهنگ اجتماعی دارد. چنین کارکردها و رخدادهای متنوع موسیقایی را نمی‌توان در کنار یکدیگر جای داد؛ ازاین‌رو، مطالعه موسیقایی این کتاب روش خود را می‌خواهد. از یک سو متنوع و از سوی دیگر پیچیده است. اشاره بیهقی به موضوعات موسیقایی گاه کوتاه است، مانند «کوس بکوفتند» یا «مطربان می‌زدند» یا «مطربان دست به کار بردند»، یا توصیفی از واقعه‌های تاریخی که نمونه آن رفتن امیر مسعود به ترمذ و پایکوبی زنان در کنار جیحون یا مراسم اجرای بوق و کوس و کاسه پیل در ورود رسول خلیفه بغداد به غزنین است. این گفته‌ها را نمی‌توان پی‌درپی به‌دنبال یکدیگر آورد یا بدون توضیحاتی موسیقی‌شناسانه آن‌ها را رها کرد. با وجود ارائه اندک اخبار موسیقی در منابع تاریخی، از درون این کتاب می‌توان چشم‌انداز موسیقی دوران غزنوی را هموار ساخت.»
تاریخی‌نگری موسیقی ایران: موسیقی‌شناسی قومی
محسن حجاریان
مؤسسه آبی پارسی (انتشارات پل فیروزه)، ۱۳۹۹
ایدهٔ پادشاه عادل در هنر و فرهنگ مادی جهان ایرانی | برگزاری نشست گروه پژوهشی مطالعات تاریخ هنر غبار با همکاری مناظر
دیجیتال‌سازی آرشیو تصویری عادل فرهنگی از آثار تاریخی ایران | از مجموعه سخنرانی‌های مجازی تاریخ هنر اسلامی (VIAHSS)
جایگاه دانش‌پژوهی در هنر معاصر و مدرن متأخر ایران | نشست مجازی
«خبررسانِ هنر»: تبادل هنری چینی-ایرانی | انتشار قسمت جدید این پادکست
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
