استفاده از ادبیات داستانی به عنوان مرجع کسب معرفت معماری و ایجاد بستری از طریق آن برای تمرین و آموزش طراحان، در نزدیک به دو دهه‌ٔ اخیر مورد توجه محققان بسیاری قرار گرفته است. این مجموعه پژوهش‌ها از زوایا و با رویکردهای مختلفی به این حوزه نظر کرده‌اند و هر یک با تمرکز بر وجهی از نسبت ادبیات داستانی و معماری و دانش‌ها و مهارت‌های مربوط به آن، بخشی از این داد و ستد میان این حوزه‌ٔ غنی معرفت بشری و فعل طراحی معماری را وضوح بیشتری بخشیده‌اند. این پژوهش با توصیف و تبیین وجوه مختلف تخیّل طراح رویکرد این مجموعه پژوهش‌ها به رجوع معماریانه‌ٔ به ادبیات داستانی را در ساختاری کلی نظم می‌دهد و از این طریق وجوه تأثیر ادبیات داستانی بر پرورش تخیّل طراحان را معرفی می‌کند. در مجموعه‌ٔ آثار و تحقیق‌های حوزه‌ٔ طراحی‌پژوهی به انحای مختلف و با تمرکز بر بعضی ویژگی‌های قوه‌ٔ تخیّل، به نسبت این قوّه‌ی درونی و فعل طراحی پرداخته شده است. در این پژوهش با نظر به این آثار و توصیف متفکران از وجوه و ویژگی‌های مختلف قوه‌ی تخیّل، منظور از تخیّل طراح قوایی ذهنی و بدنی در نظر گرفته می‌شود که سازنده‌ٔ تصاویر، رویدادها و موقعیت‌هایی است که طراح در روند کار طراحی در قلمروی خیال خود بازنمایی می‌کند و با بهره‌گیری از آن‌ها طراحی معماری را پیش می‌برد. از این رو بازنمایی خیالی فضاها، روند طراحی و فرآیند آن، پیشنهاد فضاها و رویدادهای تازه، قابلیت همذات‌پنداری با کاربران و درک ملموس و همدلانه‌ی موقعیت‌های ایشان همگی بخش‌هایی از فعالیت طراحی معماری است که در آن‌ها فعالیت قوه‌ی تخیّل لازم است. با بازنمایی هر یک از این‌ها از طریق رجوع به محصولات دیگر قوه‌ٔ تخیّل – در این‌جا ادبیات داستانی – می‌توان تخیّل طراح را در آن وجه پرورش‌یافته‌تر و ورزیده‌تر کرد. چرا که چنین طراحی در بازنمایی فضاها، موقعیت‌ها یا روندها در فرآیند کار طراحی دیگر در عالم تخیّل خود تنها نیست و بسیاری از آن فضاها، موقعیت‌ها و روندها را یک یا چند بار از طریق پنجره‌ٔ ادبیات داستانی به سرزمین تخیّل انسانی در خیال خود بازنمایی کرده و آزموده است.
در این پژوهش پس از مرور پیشینه و توضیح ضرورت و روش تحقیق در فصل اول، در فصل دوم چارچوب مفهومی‌ای با محوریت آرای ادوارد کیسی در حوزه‌ٔ تخیّل برای مفاهیم تخیّل، تخیّل طراح، ادبیات داستانی و پرورش تخیّل تبیین می‌شود و از طریق آن در فصل سوم وجوه مختلف تأثیر ادبیات داستانی بر پرورش تخیّل زیر چهار عنوان نظم می‌گیرد و نمونه‌هایی داستانی و تجربه‌هایی آموزشی برای هر یک می‌آید. این عناوین عبارتند از: ۱- فعل طراحی ۲- محصول طراحی ۳- کاربران طراحی ۴- حال مشترک ادبیات داستانی و معماری.
کلمات کلیدی: تخیّل، طراح، تخیّل طراح، آموزش طراحی، بازنمایی، ادبیات داستانی.
جلسۀ دفاع از رسالۀ دکتری معماری: «تأثیر ادبیات داستانی بر پرورش تخیل طراح»
دانشجو: سید علی طباطبایی ابراهیمی
استادان راهنما: دکتر حمید ندیمی، دکتر زهره تفضلی
داوران داخلی: دکتر زهرا اهری، دکتر مهرداد قیومی بیدهندی، دکتر حمیدرضا خویی
داوران خارجی: دکتر عیسی حجت، دکتر اصغر محمد مرادی
زمان: چهارشنبه، ۱۸ بهمن ۱۴۰۲، ساعت ۱۰
مکان برگزاری: بخش دکتری دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
