در دورۀ پهلوی با بازگشت معماران تحصیل‌کردۀ فرنگ‌رفته، ورود معماران فرنگی و سیاست‌های نوگرایانۀ حکومتْ معماری شکل جدیدی به خود گرفت. صورت و سیرت نو شدۀ معماری در آن دوران با تلقی جدیدی از معماری همراه بود که برای فهم آن می‌توان به سراغ متون و منابع مکتوب آن زمان رفت. یکی از منابع متنی نوظهور در آن دوره نشریه‌های معماری است که برای اولین بار در سال ۱۳۲۵ به چاپ رسید. این نشریه‌ها برای معماران و صاحب‌نظران معماری فرصتی فراهم کرد تا از این طریق دربارۀ معماری و مسائل آن سخن بگویند.
در این تحقیق، زهرا میرزایی، در پی فهم تلقی معماران از معماری در برهۀ اولِ دورۀ پهلوی دوم است. بدین منظور می‌کوشد، با بررسی و تحلیل سه نشریۀ معماری منتشر شده در این بازۀ زمانی- آرشیتکت، بانک ساختمانی و معماری نوین- وجوه مختلفِ تلقی‌ِ معماران از معماری، نسبت آنها با هم و تحول آن را دریابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «آرشیتکت شویم»، تلقی صاحب‌نظران از معماری، معمارِ قدیمی و آرشیتکت، که مورد توجه نویسندگان مجلۀ آرشیتکت است، را بررسی می‌کند. در فصل دوم، «ساختمان خانه‌ها»، بر اساس نشریۀ بانک ساختمانی تلقی جدید از معماری کردن، ساختن و ساختمانِ خانه‌ها و مدرسه‌ها را شرح می‌دهد. در فصل سوم، «در دنیای نوین»، تلقی نویسندگانِ نشریۀ معماری نوین از معماری را روشن می‌کند. در پایان نیز سیر تحول این تلقی‌ها را با تکیه بر وجوه اشتراک و افتراق آنها مانند رابطۀ معماری با زمان، وجه علمی معماری و ساختمان خانه‌ها در مؤخره شرح می‌دهد.
میرزایی، زهرا. «تلقی از معماری در ایران در آینۀ نشریات معماری برهۀ اول دورۀ پهلوی دوم». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر زهرا اهری. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، شهریور۱۳۹۵.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
