یا هو
طراحان بناهایی که این روزها در شهرهای بزرگ و کوچک کشورمان ساخته می‌شود، چه کسانی هستند؟ مهندس معمارند؟ مهندس عمرانند؟ یا غیره؛ اگر معمارند، چگونه معماری هستند؟ چه توانایی‌ها و مهارت‌هایی دارند؟ در اوضاع امروز ساخت‌وسازِ کشور، چگونه معماری می‌تواند طراحیِ معماری کند؟
آن روزها که دانشجوی کارشناسی معماری بودم برای انجام پروژه‌های درسی مهارت‌هایی لازم بود؛ کمترش را در دانشگاه یادمان دادند و برای کسب بیشترش روانۀ کلاس‌های مختلف می‌شدیم. بیشتر تشویقمان می‌کردند مهارت‌های اسکیس زدن را یاد بگیریم و به قول معروف دستمان را قوی کنیم. ما هم برای اینکه در ژوژمان‌ها اغلب پروژه‌هایی که راندوهای خاص‌تری داشتند بیشتر به چشم می‌آمدند و البته در مورد اسکیس کنکور کارشناسی ارشد دوراندیشی کرده باشیم، دوره‌های گوناگون طراحی و راندو را می‌گذراندیم. غافل از آنکه اوضاع در بازار کار، جور دیگری خواهد بود. هنگامی که پس از دانش‌آموختگی و چند سال کار در سایر حوزه‌های مرتبط با معماری، خواستم برای دنبال کردن علاقۀ همیشگی‌ام، طراحیِ معماری، رزومه‌ام را به چند شرکت مشاور بفرستم متوجه شدم در بخش مهارت‌های رایانه‌ای، تسلط بر نرم‌افزارها و پلاگین‌هایی را طلب می‌کنند که حتی اسمشان هم برایم ناآشناست. جالب است که برخی از این شرکت‌ها نه تنها شرط تسلط بر برخی نرم‌افزارها بلکه سابقه کار چندین ساله با آنها را نیز در آگهی دعوت به همکاریشان، می‌گنجانند.
به نظر می‌رسد بازار کارِ معماری در ایران، این روزها گرفتار نوعی از بیماری شده است که یکی از علائمش اجبار دانشجویان و دانش‌آموختگان به مهارت‌اندوزی هرچه بیشتر و نه تجربه و استفاده از دانش و مهارت پیشین است. این بیماری سبب شده گروهی فرصت را غنیمت شمرده کسب‌وکارِ پررونق آموزشِ این مهارت‌های جدید را در دست بگیرند. ایشان برای داغ‌تر کردن این بازار هر روز نرم‌افزار یا پلاگین یا دانش نوظهوری را معرفی و تبلیغ می‌کنند. ایشان گاه چنان در تجاری‌سازی فناوری مورد نظرشان موفقند که آنرا حتی پیش از کشور مبدأ در ایران، گسترش می‌دهند. از سوی دیگر هم شرکت‌های مشاور برای کامل شدن این چرخۀ بی‌سرانجام، تسلط بر همان‌ها را در آگهی‌های جذب نیروی خود می‌گنجانند. بدین‌ترتیب جوانان جویای فرصت‌های شغلی همواره یک گام از این چرخه عقب‌ترند. شاید یکی از علت‌های این به تعویق افتادن ورود نیروهای کار جدید به بازار کار حرفه‌ای، خریدن زمان بیشتر برای بی‌رقیب ماندن فعالان کنونیِ آن باشد. روشن است که بازار ساخت‌وساز راکد سال‌های اخیر برای تعداد بیشمار دانش‌آموختگانِ معماری فرصت شغلی ندارد. بماند که چند سالی است سازمان نظام مهندسی کشور هم دچار این ناخوشی شده و آزمون ورود به حرفۀ مهندسان را همچون کنکور سراسری به فرصتی برای کسب درآمد آموزشگاه‌ها تبدیل کرده است. در پایان، باید امیدوار بود با توجه به منشأ بیماری مذکور که احتمالاً عرضه نیروی تحصیل‌کرده بدون تناسب با تقاضای نیروی کار در اوضاع کنونی بازار ساخت‌وساز کشور، بوده است، و اعلام نگرانی از سوی مراجع مختلف در این خصوص، این بیماری در آینده‌ای نه چندان دور بهبود یابد.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
