- مؤسسه‌ی نو (Het Nieuwe Instituut) در روتردام هلند از سال ۲۰۱۴ اقدام به جمع‌آوری اسناد و مدارک معماران هلندی کرده است. آرشیو این مؤسسه اکنون از نظر حجم و محتوا یکی از بزرگترین آرشیوهای معماری دنیا است. این آرشیو فقط نقشه‌ها و ترسیمات و تصاویرِ آثار معماران را در بر نمی‌گیرد بلکه علاوه بر آن، ابزارهای معماران از قبیل ماکت‌ها، ابزارهای ماکت‌سازی، ابزارهای طراحی و هر آنچه که معماران در فرآیند طراحی از آن بهره می‌بردند را گردآوری کرده است. این مجموعه حتی شامل پرتره‌های معماران و تصاویر زندگی حرفه‌ای آنان نیز می‌شود. مؤسسه‌ی نو گوشه‌ای از آرشیو خود را در حاشیه‌ی نمایشگاه Finders and Keepers در روتردام به نمایش گذاشته است. این بخش از آرشیو شامل آثار گریت ریتولد (۱۹۶۴-۱۸۸۸) معمار شهیر هلندی است. ترسیماتِ ریتولد، ماکت‌های او و مجموعه‌ای از ابزار ماکت‌سازیش در جریان این نمایشگاه در معرض دید قرار داده شده است.(۱) هدف از گردآوری این آرشیو، فراهم آوردن منبعی برای پژوهشگران است. اما این هدف اصلی نیست. بلکه موسسه‌ی نو هدف این آرشیو را جستجوی هویت و ریشه‌ها می‌داند. این آرشیو سلسله‌مراتب‌ها و کیفیت‌ها را نشان می‌دهد و درصدد پاسخ به این پرسش است که «ما به مثابه یک جامعه چه چیز‌هایی را حفظ کرده‌ایم؟»
- دانشکده‌ی معماری دانشگاه دلفت هلند چندی پیش، همایشی با عنوان ابزارهای معمار برگزار کرد. بخشی از این همایش به آرشیوهای معماری خصوصاً آرشیوهای رقومی اختصاص داشت. در این همایش بررسی شد که چگونه آرشیوهای رقومی می‌تواند یکی از ابزارهای معماران باشد. دانشگاه دلفت خودْ صاحب آرشیوهای غنی معماری است. آرشیو این دانشگاه فقط مختص به معماری هلند نیست. اسناد و مدارکی از معماران معاصر ایران در آرشیو این دانشگاه موجود است؛ اسناد و مدارکی که در خودِ ایران یافت نمی‌شود.
- تا کنون در ایران تلاش منسجمی برای ایجاد آرشیو معماری معاصر نشده است.(۲) دانشگاه‌ها، مؤسسات فرهنگی و موزه‌ها در قبال این امر مسئول‌اند. این در حالی است که معماران و دفاتر معماری باسابقه نیز به جمع‌آوری اسناد و مدارک طرح‌های خود اهتمام ندارند. بسیاری از آنان مدارک پروژه‌های قدیمی خود را نگه نداشته‌اند. به نظر می‌رسد ضرورت این امر آنچنان که باید احساس نشده است. البته واضح است که نگه‌داری و ثبت و ضبط اسناد مستلزم صرف نیرو، وقت و هزینه است.
- معماری امروز ایران از بحران هویت رنج می‌برد. صورت شهرهای معاصر ایران مدام در حال دگرگونی و تغییر است. ساختمان‌های با عمر بیش از سی سال، کلنگی محسوب شده و تخریب می‌شود. نه تنها سابقه‌ی تاریخی معماری ایران بلکه سابقه‌ی معماری معاصر ایران نیز با سرعت زیادی در حال نابودی است. در این اوضاع آشفته، ضروتِ ثبت اسناد و مدارک معماری معاصر ایران بیش از پیش احساس می شود. در جستجو هویت و در جستجوی معماری مطلوب برای عصر حاضر باید ببینیم تا کنون چه کرده‌ایم، چه راه‌‌حل‌هایی را آزموده‌ایم و اکنون کجا ایستاده‌ایم. آرشیو معماری معاصر در این‌باره، ما را کمک می‌کند. آرشیو معماری می‌تواند ابزاری در دست معماران و پژوهشگران ما باشد تا طرح‌ها و پژوهش‌های خود را پیش برند و وضع موجود را اصلاح کنند.
۱. این مجموعه شمال ماکت‌هایی است که ریتولد در آتلیه، خانه یا حتی در قطار ساخته است. ریتولد رویه‌ی خاصی در ماکت‌سازی داشته است. مجموعه‌ای از ابزارها ماکت‌سازی او که شامل مصالح مینیاتوری (آجر، موزاییک و ...) در این آرشیو موجود است.
۲. برخی مؤسسات مستقل و نیز مرکز اسناد دانشگاه شهید بهشتی تلاش‌هایی در این زمینه آغار کرده‌اند. اما عزم جدی در این‌باره و حمایت‌های لازم هنوز صورت نگرفته است.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
