صفا محمودیان
گذاری بر رسوم دارالخلافة
صفا محمودیان
متونی که در روزگار عباسیان نوشته شده، عموماً شامل شواهد و سرنخ‌های بسیاری است که نشان‌دهندۀ تداوم سنت‌های ایرانی در دربار عباسی است. بخش مهمی از این سنت‌ها را دانشمندان، دبیران و صاحب‌منصبان ایرانی که به مراکز خلافت عباسی مهاجرت کرده بودند به دربار عباسی منتقل کرده و بخشی دیگر را کتاب‌های فارسی که در این دوره به عربی ترجمه شده بود. به عنوان نمونه، روایتِ مشهور طبری از محاکمۀ افشین مقابل خلیفه معتصم (حک. ۲۱۸ ـ ۲۲۷) نشان می‌دهد که خلیفه در منزلش کتاب کلیله و دمنه و کتاب مَزْدَک را نگه می‌داشته است.[۱] برخی سنت‌های کهن ایرانی تا...
بهو در واژگان معماری سده‌های سوم و چهارم میان‌رودان
صفا محمودیان
یکی از دشواری‌های کار با متون درجۀ اول به عنوانِ منبعی برای تاریخ معماری داشتنِ درکی درست از واژگان معماری است که در این متون به کار رفته. این دشواری به خصوص در کار با متونی که در سده‌های نخست پس از اسلام نوشته شده‌اند و در نتیجه با ما فاصلۀ تاریخی نسبتاً زیادی دارند بیشتر دیده می‌شوند؛ چرا که معنای برخی واژگان در طول تاریخ تغییر کرده است. بی‌دقتی در مفهومِ واژگانِ تخصصی که در این متون به کار رفته است باعث نادیده گرفتنِ اطلاعاتی ارزشمند در این متون یا تعبیرِ اشتباه آنها می‌شود. نمونه چنین مشکلی را می‌توان...
اتاقِ بلکوارا در برلین
صفا محمودیان
در نامه‌ای به تاریخ ششم آگوست۱۹۱۱ که ارنست هرتسفلد از سامرا به فریدریش زاره در برلین نوشته است، آمده: «زمانی که در محوطۀ کاوش [در بلکوارا] با تئودولیت مشغول کار بودم متوجه یافتۀ جدیدی شدم که رهاسازی‌اش نیاز به کار زیادی دارد: قطعۀ بزرگِ یک‌پارچه‌ای از یک سقف با تزیینات گچی. سقف طبیعتاً از طرف تزییناتش رو به زمین قرار گرفته. [...] طرحِ [تزیینات] سقف بسیار ساده است. بابت این کاوش بسیار خوشحالم، از یک سو به این دلیل که تا کنون دربارۀ سقف‌ها چیزی نمی‌دانستیم؛ و از سویی دیگر به خاطر اینکه می‌توان یک اتاق کوچکِ منقور [منظور بلکواراست]...
داستان مادی فدن، معماری و زندگی و شهر در کنار جوی در اصفهان صفوی
صفا محمودیان
در اصفهان جوی‌های منشعب از زاینده‌رود را «مادی» نامیده‌اند. یکی از گسترده‌ترین و در عین‌حال کهن‌ترین این مادی‌ها، مادی فدن است. در دورۀ صفوی با پایتختی شهر اصفهان، مادی‌ها به منزلۀ عنصری شهری بیش از پیش اهمیت یافتند؛ چنانکه در بسیاری از فضاهای شهری آب جاری کردند و بناهای گوناگونی در کنار مادی‌ها ساختند. مادی فدن نیز در آن دوره به علت گستردگی‌اش درون اصفهان و تأمین آب شهر، رابطه‌ای تنگاتنگ با زندگی شهری؛ از جمله با معماری و فضاهای شهری اصفهان صفوی داشت. در «داستان مادی فدن» به بررسی جایگاه این مادی در اصفهان دورۀ صفویه می‌پردازند. اثر این...
هدیه‌ای برای پادشاه ویلهلم دوم
صفا محمودیان
چند روز پیش از کریسمس سال ۱۹۰۳ میلادی، ۴۲۲ جعبۀ مکعبی‌شکل به وسیلۀ کشتی از بیروت به هامبورگ، و سپس از طریق رودخانه‌های البه [۱] و اشپری [۲] وارد کانال کوپفرگرابن [۳] شد و در مقابل موزۀ برلین تخلیه شد. جعبه‌ها شامل سنگ‌هایی با تزیینات فاخر بود که نمایی با بیش از سی متر طول و ارتفاع پنج متر را می‌ساختند. [۴] این سنگ‌ها که اکنون باید در موزۀ برلین به حیات خود ادامه می‌دادند بخشی از یکی از نماهای قصری در بیابانی در شام در سی کیلومتری جنوب عمان و اردن امروزی بودند. قصر را محلیان مُشَتّا می‌خواندند که به معنای...
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
