سینا سلطانی
غَرْقْ در «غرق»: محققان فرنگی و تبعات و ریشه‌های یک اشتباه
سینا سلطانی
در منابع مکتوب تاریخ معماری ایران به‌ندرت نوشته‌ای یافت می‌شود که حاوی اطلاعاتِ مستقیمی دربارۀ طراحیِ معماری باشد. قِلّت این نوع نوشته‌ها اهمیت درک درست و تفسیر به‌جای همین مواردِ معدود را نشان می‌دهد. یکی از این مواردِ معدود فصلی است از کتاب ارشادالزراعه تألیف سال ۹۲۱ ه.ق در هرات با عنوان «در بیان نهال اشجار و گل و ریاحین به سیاق باغبانی در چهارباغ کاشتن و در برابر یکدیگر» و عنوانِ فرعیِ حیرت انگیزِ «طرح چهارباغ و عمارت» که نشان از نوشته‌ای نادر در مجموعۀ منابع مکتوب تاریخ معماری ایران می‌دهد. نوشته به گونه‌ای است که از طریق آن می‌توان به...
چند صحنۀ سیاه‌وسفید از یک زندگیِ خاکستری
سینا سلطانی
۱ مرحوم سید احمد کسروی در سال ۱۳۰۸ ش. رساله‌ای نوشت به نام نام‌های شهرها و دیه‌های ایران [۱]. در این رساله کسروی دربارۀ معنای نام برخی از شهرها و آبادی‌ها بحث کرده و با نبوغش روشی به دست داده است که می‌توان معنای نام برخی از شهرها و آبادی‌های ایران را فهمید. این رساله و رسالۀ آذری یا زبان باستان آذربایجان کسروی را در زمرۀ مهم‌ترین زبان‌شناسان ایرانی سدۀ حاضر قرار داد.کسروی زبان‌های فارسی و عربی و انگلیسی و ترکی و ارمنی و پهلوی را می‌دانست [۲] رساله‌اش دربارۀ زبان آذری در زمان خود بی‌نظیر بود و دریچه‌های تازه به فهم ریشه‌های برخی زبان‌های...
شبی در میان و خدا مهربان
سینا سلطانی
برای ما ایرانی‌ها که از در و دیوارمان شعر و «شِر و وِر» می‌بارد شاید عبارت «شبی در میان و خدا مهربان» چندان توجهی را جلب نکند؛ اما یک وقتی هم ممکن است بکند! اگر مثلاً یک جای عجیب باشد. کما اینکه برای من خیلی جلب توجه کرد؛ می‌دانید چرا؟ دنبال املای صحیح نام یک مستشرق فرانسوی بودم که به سنگ قبری برخوردم. زیر نامش و نام همسرش و توضیحاتی که به فرانسوی در باره‌اش نوشته بودند، از قبیل توضیحاتی که تا چند سال قبل روی سنگ قبرهای خودمان هم می‌نوشتند و می‌گفتند طرف چه کاره بوده و چرا مرده...
نسخۀ گِران و کاشفِ کُلاهِ کَلان
سینا سلطانی
می‌گویند که در ماه ژوئیۀ سال ۱۹۵۳/ ۱۳۳۲ ریچارد نِلسن فِرایِ [۱] ایراندوست (تصویر ۲) و از خوش‌نام‌ترین ایران‌شناسان غربی که دربارۀ ایران تحقیقات ارزشمندی انجام داده است و سال‌ها محققان از خوان مطالعاتش بهره‌مند هستند ایران را به مقصد آمریکا در حالی ترک کرد که یکی از با ارزش‌‌ترین نسخِ خطیِ منثورِ زبانِ فارسی را مخفیانه و بدون اجازه در چمدانش داشت. ارزش تحقیقات فرای و ایران‌دوستی‌اش بر کسی پوشیده نیست. او خدمات مهمی در گسترش مطالعات ایران‌شناسانه انجام داد و تألیفات ارزنده و مهمی در حوزه‌های مختلف مطالعات ایرانی دارد. جنجال وصیتش برای دفن در اصفهان و ماجراهای پیش‌آمده، هنوز...
نصرالله و یک اتریشی شریف در ایران
سینا سلطانی
راستش نیّت آدم‌ها برایم مهم است. خیلی فکر می‌کنم به اینکه یک نفر یک کاری را برای چی انجام می‌دهد و چه منافع و اهدافی دارد. در کار تحقیق دربارۀ تاریخ معماری ایران هم با انواع و اقسام آدم‌هایی سروکار داریم که نیت‌هایی داشته‌اند. ما از کارهایی که کردند و چیزهایی که نوشته‌اند و یا می‌نویسند استفاده می‌کنیم و خوشحال می‌شویم، چون گرهی از کارمان می‌گشاید؛ اما برای من همۀ اینها سبب نمی‌شود که دنبال فهمیدن نیّت طرف نباشم و در زندگی شخصی‌اش سُنجوبُنجو [۱] نکنم و از انگیزه‌ها و منافعش نپرسم هرچند ممکن است اصلاً به نتایج کارش و...
رنج تحقیق (۳): عباس اقبال آشتیانی
سینا سلطانی
رنج تحقیق (۳): عباس اقبال آشتیانی بهار ۱۳۹۶ ۱ مرحوم استاد عباس اقبال آشتیانی در ۵۹ سالگی در رُم درگذشت. او از شاگردی دکان نجاری آغاز کرد و اولین‌بار در چهارده‌سالگی به مدرسه رفت. پس از آن معلم دارالفنون شد و از آنجا برای تحصیل در سوربن به فرانسه رفت و به استادی دانشگاه تهران رسید. او در طول زندگی خود خدمات فراوانی انجام داد. از جملۀ این خدمات تألیف بیش از ۱۰ جلد کتاب و چندصد مقاله دربارۀ تاریخ ایران، تصحیح و چاپ ۲۶ نسخۀ خطی، تدوین ۲۰ جلد کتاب درسی در تاریخ و جغرافیا، ترجمۀ ۵ کتاب، و...
رنج تحقیق (۲): علی‌اکبر دهخدا
سینا سلطانی
رنج تحقیق (۲): علی‌اکبر دهخدا ۲۷ دی‌ماه ۱۳۹۵ ۱ علی‌اکبر دهخدا از بزرگ‌ترین مردان ایران در سدۀ حاضر است. این کمترین چیزی است که می‌توان در ستایش او گفت. دهخدا در چندین میدان برای ایران جنگید. در میدان مبارزه، برای آگاهی جامعه کوشید و صدای مردم دردکشیده شد. در میدان سیاست، برای اعتلای ایران تلاش کرد و در میدان تحقیق کاری کارستان کرد. دهخدا از نخستین کسانی بود که تلاش کرد نثر فارسی را از بیماری‌هایش برهاند. او طنز اجتماعی و انتقادی را وارد مرحله‌ای نو کرد و در گردآوری فرهنگ عامه نقش بسیار مهمی داشت. دهخدا در شاعری قریحه‌ای...
رنج تحقیق (۱): محمد قزوینی
سینا سلطانی
رنج تحقیق (۱): محمد قزوینی ۱۴ دی‌ماه ۱۳۹۵ ۱ مرحوم علامه میرزا محمدخان قزوینی به تعبیر مرحوم مجتبی مینوی از بنیان‌های ایران در سدۀ چهاردهم خورشیدی است. او پایه‌گذار تحقیقات علمی به شیوۀ دانشگاهی در ادبیات فارسی است. تصحیح متون به روش علمی در ایران در حدود صد سال پیش با کوشش‌های او آغاز شد. او حدود ۳۵ سال از عمر خود را در کتابخانه‌های کشورهای انگلیس و آلمان و فرانسه به این کار مشغول بود و رسائل بسیاری تألیف و نسخ متعددی را تصحیح کرد و پس بازگشت به ایران در ده سال پایانی عمر خویش هم مشغول کارهای...
دلالت‌های آثار معماری (۱)
سینا سلطانی
درک ما از پدیده‌ها در عالم بر اساس دلالت‌هایی که برای ما دارد تغییر می‌کند. اینکه یک پدیده چه به ذهن ما می‌آورد و تداعی کنندۀ چه چیزی است و چه واقعه‌ای یا خاطره‌ای را برای ما زنده می‌کند در مواجهۀ ما با آن پدیده اثرگذار است. ما بر اساس جهان ذهنی‌مان نسبتی خاص با یک پدیده بر قرار می‌کنیم و رابطۀ ما با پدیده‌ها بر اساس تداعی‌هایی که آن پدیده برای ما دارد شکل می‌گیرد. بر این اساس ممکن است که پدیدۀ ثابت در ذهن افراد متفاوت تداعی‌های متفاوتی داشته باشد. این اختلاف می‌تواند در سطوح گوناگون باشد: تفاوت...
علم جال
سینا سلطانی
اولین یادداشت این وبلاگ قرار بود مدت‌ها پیش نوشته شود. وقتی دوستان عزیز متولی راه‌اندازی وبلاگ تماس گرفتند و از ما خواستند که مطلبی بنویسیم موضوعات مختلفی به ذهنم آمد. اما همان روزها به موضوع خیلی جالبی برخوردم و تصمیم گرفتم یادداشتی دربارۀ آن بنویسم. از آن زمان مدت زیادی گذشت و با زحمات دوستان اساس وبگاه گذاشته شد و دوباره قرار شد نوشتن یادداشت‌ها را شروع کنیم. برای همین دوباره یاد آن موضوع افتادم و این بار عزمم را جزم کردم که به انجامش رسانم. برای این کار باید نسخه‌ای خطی از کتابخانه‌ای معتبر می‌گرفتم. کتابخانه نسخۀ خطی را...
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
