مهرداد قیومی بیدهندی
تاریخ معماری چیست؟(۳) | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
سه نظرگاه گوناگون در خصوص مفید پنداشتن تاریخ معماری وجود دارد. نگاه نخست متعلق به زِوی است. وی سیاق‌مدار است و توجه به سیاق تاریخی را زمینه‌ساز بهره‌گیری از ترکیب‌ها و طرح‌ها و تزیینات گذشته می‌داند. نظر دوم مربوط به می‌یون است. او معتقد است تاریخ معماری داشته‌های بسیاری برای آموزش به معماران دارد؛ اما مسئله این است که دانش تاریخی سخت تحت تأثیر محدودیت‌های تاریخ‌نگاشت است. نظر سوم از آنِ تافوری است که دیدگاهی انتقادی دارد.
تاریخ معماری چیست؟(۲) | (پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر)
مهرداد قیومی بیدهندی
رویکرد دیگر جغرافیا و فرهنگ است. این رویکرد نتیجه‌ی تفکری است که تاریخ معماری هر ملت را حوزه‌ی معرفتی مستقلی می‌داند که می‌توان آن را مستقل از دیگر حوزه‌ها مطالعه کرد. مثلاً تاریخ معماری یک ملت معاصر ممکن است شامل قلمروهایی شود که پیش‌تر مستقل بوده‌اند یا شامل مناطق متمایز زبانی‌ای شود که تاریخ معماری‌شان در دل گروه ملی یکپارچه و بزرگ‌تری محقق شده است. مهاجرت و استعمارگری و نیز مرزبندی‌های سده‌ی اخیر در این رویکرد تاریخ‌نگاشت معماری اثر دارد.
تاریخ معماری چیست؟ | (پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر)
مهرداد قیومی بیدهندی
تاریخ معماری چیست؟ مقدمه‌ای است بر مباحث نظری‌ای که نویسندگان تاریخ معماری و خوانندگان آثار مورخان معماری با آن مواجه می‌شوند. در این کتاب، از مباحث مهمی سخن می‌رود که در طی تاریخِ تاریخ معماری در سده‌ی اخیر مطرح شده و تاریخ معماری را به وضع کنونی آن رسانده است. این مباحث در کتاب به‌اختصار مطرح شده و هدف این بوده است که سررشته‌ای از آنها در اختیار مخاطبان اصلی کتاب، یعنی دانشجویان و محققان تاریخ معماری، گذاشته شود.
زبان تاریخ هنر | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
سلسله کتاب‌های «مطالعات دانشگاه کیمبریج درباره‌ی فلسفه و هنرها» میدان بحث مشترک فلسفه و رشته‌های مرتبط با نقد تاریخ هنر و ادبیات و فیلم و موسیقی و نمایش است. هدف این مجموعه پیش‌برد هر دو حوزه‌ی نقد و دستاوردهای فلسفی است. زبان تاریخ هنر، نخستین مجلد از این مجموعه، حاصل تأملات شماری از فیلسوفان و مورخان نام‌دار هنر درباره‌ی پرسش‌هایی است که از تلاقی و پیوند زبانِ تاریخ هنر و اثر هنری ناشی شده است.
پانوفسکی و بنیادهای تاریخ هنر | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
در دوران معاصر، هیچ کس به اندازه‌ی اروین پانوفسکی در تاریخ هنر اثرگذار نبوده است. با اینکه او در نزد مورخان هنر مشهور است، او را چنان‌که باید نمی‌شناسند. نویسنده‌ی کتاب، مایکل آن هالی، مدیر پیشین پژوهش و برنامه‌های علمی مؤسسه‌ی هنر کلارک امریکا، می‌خواهد خوانندگان انگلیسی‌زبان را با نوشته‌ها و افکار پانوفسکی در سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۲۵ آشنا کند؛ اما فراتر از آن، بر آن است که ریشه‌های فکری و بنیادهای معرفت تاریخ هنر معاصر را بکاود.
حیات ذهنی مورخ معماری: بازگشایی پرونده‌ی تاریخ‌نگاشت اولیه‌ی معماری مدرن | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
گوورک هارطونیان، استاد ایرانی‌تبار معماری در دانشکده‌ی هنر و طراحی دانشگاه کانبرا، استرالیا، در این کتاب، تاریخ‌نگاشت اولیه‌ی معماری مدرن را با نگاهی دیگر بررسی کرده است. کتاب مبتنی بر این نظر است که عمل معمار، اعم از طرح‌های ساخته و نساخته و نوشته‌هایش، نقشی مؤثر در عالم ذهنی مورخ دارد. نویسنده دو هدف را در کتاب دنبال می‌کند: نخست، مشخص کردن اینکه چگونه تاریخ معماری مسیر خود را از سنت‌های تاریخ هنر جدا کرده است؛ دوم، ویژگی‌های موضوع نهادین تاریخ معماری.
تاریخ هنر: مفاهیم اصلی | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
در این کتاب، بیش از دویست مفهوم اصلی تاریخ و مباحث نظری هنر و فرهنگ تجسمی به‌صورتی روشمند و سامانمند و بحث‌انگیز گرد آمده است. در نوشته‌های تاریخ هنر، مفاهیم و اصطلاحات بسیاری به کار می‌رود. برخی از این مفاهیمْ خاصِ رشته‌ی تاریخ هنر نیست و دانستن آنها در زمره‌ی دانش عمومی دانشجویان و محققان این رشته است؛ مانند توضیح ، تحلیل، تفسیر.
آرمان‌ها و بت‌ها: مقالاتی درباره‌ی ارزش در تاریخ و هنر | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
این کتاب مجموعه‌ای از مقاله‌های ارنست گومبریش (گامبریچ) درباره‌ی برخی از مباحث نظری تاریخ هنر است. گومبریش از نظریه‌پردازان برجسته‌ی تاریخ هنر و نیز از مورخان شاخص هنر در روزگار ماست. از نظر نویسنده، آرمان‌هایی که به صورت مطلق (بت) درمی‌آیند امکان پژوهش و درک حقیقت درباره‌ی ارزش‌های موجود در تاریخ هنر را سلب می‌کنند. موضوع کتاب، «تاریخ هنر»، در دو بخش آن، یعنی «تاریخ» و «هنر»، ظهور یافته است.
تاریخ هنر و روش‌هایش: گلچین انتقادی | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
اريک فرني در این کتاب چشم‌اندازي از روش‌هاي به‌کاررفته در تاریخ هنر و نیز بررسي سير تحول این روش‌ها و تأثیر هریک از آن روش‌ها در تاریخ‌نویسی هنر ارائه می‌کند. او آثار تاريخ‌نويسان برجسته و مؤثر هنر را، که با نگاه‌هاي متفاوت و گوناگوني نوشته شده، گرد آورده و تحلیل روش‌شناختی کرده و از این طریق، کتاب را مرجعی برای دانشجویان دوره‌ی کارشناسی و استادان آنان در خصوص پرسش‌ها و ابهامات متداول ساخته است.
آیا تاریخ هنرْ جهانی است؟ | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
کتاب آیا تاریخ هنر جهانی است؟ مجلد سوم از مجموعه‌ی هفتگانه‌ای است با عنوان «هم‌اندیشی‌های هنر»، که به کوشش جیمز الکینز فراهم آمده است. هدف اصلی از این دوره عرضه‌ی آخرین نظرها درباره‌ی حوزه‌های نظری گوناگون هنر است. کار تهیه‌ی هر مجلد با میزگردی آغاز شده که متن تحریرشده‌اش را در انتهای مجلد ذیربط عرضه کرده‌اند. هر مجلد با مقدمه‌ای درباره‌ی کلیت و اصول و فروع موضوع آن مجلد آغاز می‌شود. در پی آن، فصل یا فصولی درباره‌ی «مبادی» آن مبحث می‌آید.
تقریظ کتاب تعامل مرمت و تاريخ معماری در ايران
مهرداد قیومی بیدهندی
انسان‌ها از دیرباز شغل‌ها و علایق و مشغولیت‌هایی گوناگون داشته‌اند. برخی از این پیشه‌ها و مشغولیت‌ها به تنظیم محیط طبیعی و دست‌کاری در آن و تغییر دادن آن برای ایجاد مکانی برای زندگی مربوط بوده است. انسان‌ها در طی تاریخ، از روزگار غارنشینی تا امروز، مکان‌هایی برای زندگی خود فراهم آورده‌اند. رفته‌رفته پیشه‌هایی برای این منظور پدید آمده و برخی از این پیشه‌ها به ایجاد این مکان‌ها معطوف بوده است. اما جهان در تغییر مدام است؛ همه چیز در معرض فرسودگی است و رو به مرگ دارد.
هنر و تاریخ‌هایش: گزیده‌ی متون | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
کتاب گزیده‌ای است از متون اصلی تاریخ هنر؛ مجموعه‌ای از ۸۹ متن، بر محور یکی از مهم‌ترین مفاهیم بنیادی در تاریخ هنر، یعنی «معیار» (کانن). این مجموعه حاوی گزیده‌ی متون و اسناد مهم تاریخ هنر در دو سده‌ی اخیر و استفاده‌ی نظریه‌های انتقادی معاصر از چنین اسنادی برای نقد معیارهای مقبول تاریخ هنر و تشکیک در اساس آنهاست. این کتاب خلاصه‌ای است از مجموعه‌ی شش‌جلدی دانشگاه ییل برای درس تاریخ هنر، که برای دانشجویان کارشناسی دانشگاه آزاد امریکا تهیه شده است.
تاریخ هنر پس از مدرنیسم | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
کتاب در حوزه‌ی فلسفه‌ی تاریخ هنر است. نویسنده استادِ تاریخ هنر است و مسئله‌ی اصلی‌اش محدودیت‌هایی است که روایت‌های دانشگاهی و روایتِ مدرن از تاریخ هنر در مواجهه با هنر معاصر داشته است؛ محدودیت‌هایی که به بیگانگی این روایت‌ها با عرصه‌ی هنرِ معاصر انجامیده است. از نظر نویسنده، هنر معاصر تعاریفی تازه و متفاوت با هنر دوره‌ی مدرن یافته است؛ از این رو نسبتش با تاریخ هنر هم دگرگون شده است.
مباحث تاریخ هنر: موضوعات تاریخی از دیدگاه‌های امروزی | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
این کتاب مجموعه‌ای است از شانزده مقاله در زمینه‌ی مباحث نظری تاریخ هنر. هدف سه مؤلف از تألیف این کتاب نشان دادن دگرگونی‌های رخ‌داده در تاریخ هنر در اواخر سده‌ی بیستم است. آنان معتقدند در اواخر سده‌ی بیستم دیدگاه‌ها و رویکردها و روش‌های متفاوت و گاه متضادی در این رشته پدید آمد که آن را از تاریخ هنر پیش از ۱۹۸۰ متمایز می‌کند. به نظر آنان، مرزهای تاریخ هنر تغییر کرده و تعریف دوباره‌ی حدود این رشته ضروری است.
آجربهمنی‌ها
مهرداد قیومی بیدهندی
هروقت که از کنارِ یک خانه‌ی آجربهمنی می‌گذریم، یا به آن وارد می‌شویم، تاری از تارهای درونمان به صدا درمی‌آید. انگار خانه‌ی آجربهمنی صدایی می‌دهد که با تاری در درونمان رزونانس دارد. چرا این‌طور است؟ چون در چنین خانه‌هایی به دنیا آمده‌ایم؟ چون خانه‌ی عزیزترین کسانمان از این نوع بوده است؟ چون این خانه‌ها بوی قدیم می‌دهد؟ پس چرا چنین حالی در برابرِ برخی دیگر از خانه‌های همان روزگار پیش نمی‌آید که کمابیش همان خاطره‌ها را از آنها هم داریم؟
کانت، هنر، و تاریخ هنر: مواقع مهم رشته | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
کانت، هنر و تاریخ هنر نتیجه‌ی مطالعات چیتم درباره‌ی کانت و هنرهای بصری است. کانت به‌تفصیل به مباحث هنری نپرداخته؛ اما چیتم، استاد مباحث نظری هنر در دانشگاه تورنتو، نظرهای او را درباره‌ی هنرهای بصری، تاریخ هنر، فلسفه‌ی هنر، و داوری‌های زیبایی‌شناختی از آثار گوناگون او استخراج و عرضه کرده است. هدف او از نوشتن این کتاب تدوین بنیادهای نظری کانت برای تبیین نظریه‌های مربوط به تاریخ‌نگاشت هنر، نقد هنری و زیبایی‌شناسی بوده است.
بازاندیشی تاریخ‌نگاشت معماری | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
این کتاب حاوی گزیده‌ای است از مقالات عرضه‌شده در پنج همایش که بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ برگزار شده است. موضوع برخی از همایش‌ها بررسی رابطه‌ی تاریخ معماری با دیگر حوزه‌های پژوهشی، و موضوع برخی دیگر نقد دیدگاه‌های غربی در تاریخ معماری است. نویسندگانِ مقالاتْ پژوهشگر تاریخ معماری و رشته‌های مرتبط با آن، و از ملل گوناگون‌اند؛ پس رویکردهای گوناگونی به تاریخ معماری دارند.
قرائت تاریخ معماری | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
ین کتاب حاصل بیش از بیست سال قرائت تاریخ معماری است و پرسش اصلی آن این است که تاریخ معماری چیست و آن را چگونه باید «قرائت» کرد. دینا آرنولد، در مقام مورخ معماری سده‌ی هجدهم و اوایل سده‌ی نوزدهم بریتانیا، متکی بر تصویری از کلیت تاریخ معماری است که پیش از این به دست نویسندگان مؤثری چون سر جان سامرسون (۱۹۹۲-۱۹۰۴) و سر نیکولاس پفسنر (۱۹۰۲- ۱۹۸۳) و مارک گیروئارد (۱۹۳۱- ) فراهم آمده است.
تاریخ هنر: دیدگاه‌های معاصر در روش | پاره‌هایی از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
تاریخ‌نویسی هنر زمینه‌ای پرمایه برای بحث در حوزه‌ی تاریخ هنر در سه دهه‌ی اخیر بوده است. در این مدت، آثار هنری را به روش‌های گوناگون قرائت کرده‌اند. روش‌های گوناگون توصیف و تفسیر آثار در تاریخ‌نویسیْ به هنر و آثار هنری معنا بخشیده است؛ و همین بیانگر ارتباط تنگاتنگ تاریخ هنر و هنر است. یکی از موضوعات جدلی در مباحث تاریخ‌نویسی هنر این است که تحلیل‌ها و تبیین‌های تاریخی ما متأثر از اسلوب نظری و روشی است که برای تحقیق برگزیده‌ایم.
آیا «فتوت‌نامه‌ی بنایان» معتبر است؟
مهرداد قیومی بیدهندی
«فتوت» در سیاق‌های مختلف کاربردهای گوناگونی داشته است. از یک طرف، از اصطلاحات صوفیه است و در متون صوفیه، صفات فَتیٰ و آداب فتوت را برشمرده‌اند. به‌علاوه، در برخی از ادب‌نامه‌ها، مانند قابوس‌نامه، نیز سخنی از فتوت رفته است. همچنین است در متون دیگر، از جمله مجامع حدیث. از سوی دیگر، از جماعاتی با عنوان «فِتیان» و «اهل فتوت» در تاریخ ایران اطلاع داریم که از اهل پیشه و صنعت بوده‌اند. توت و اهل فتوت و فتیان در این معنای اخیر اگرچه با فتوت در کاربردهای یادشده ربط دارد، با آنها یکی نیست.
معماری هنر و معماری جادویی در شاهنامه
مهرداد قیومی بیدهندی
در عالمی که فردوسی در شاهنامه تصویر کرده است، معماری (به معنای ساختن مکان زندگی انسان) جایگاه مهمی دارد. در این عالم، معماری بر دو نوع است: معماری برآمده از هنر و معماری برآمده از جادویی. معنای هنر در شاهنامه با معنای امروزی این واژه تفاوت دارد. هنر خاستگاهی ایزدی دارد و با نیکویی پیوسته است. در برابر آن، جادویی است که بدهنری و بددانشی و اهریمنی است. معماریِ هنر صفت‌های بهشتی دارد، دل‌آرا و جاودانه است. معماری جادویی صفت‌های دوزخی دارد و جای ماندن آدمیان و نیکوان نیست. معماری هنر بهترین شیوۀ شاهان فرهمند است و با آن فرّ...
پیشگفتار؛ برهۀ گذار، لایه‌های تاریخ معماری، و تقطیع‌های اعتباری
مهرداد قیومی بیدهندی
کلیشه‌ٔ تقطیع تاریخ و تاریخ معماری سرزمین‌های اسلامی به دوران‌های پیش از اسلام و اسلامی، با همه‌ٔ فوایدی که داشته، رفته‌رفته همه‌ی شروط تقطیع سودمند را کمابیش از دست داده است. این دیوار در طی دوسه سده مطالعات شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی چندان بلند شده که دانشوران را از پیوندهای دو سوی آن غافل کرده است. این دیوار چندان ستبر شده که حقایقی در زیر آن پنهان مانده است. این دیوار چندان ماندنی شده است که همه‌ٔ لایه‌های فرهنگ و جامعه را یکسان تقطیع کرده و این پیوستار را پیش چشم محققانْ متشکل از دو پارۀ ...
مجموعهٔ هنر در تمدن اسلامی: معماری (۲)
مهرداد قیومی بیدهندی
موضوع این کتاب معماری‌ای است که در طی سده‌های اول تا سیزدهم هجری عمدتاً به‌دست مسلمانان در سرزمین‌های مسلمان‌نشین پدید آمد. هدف از این کتاب به‌دست دادن تصوری اجمالی از دانش تاریخی موجود دربارۀ این معماری است. تبویب این موضوع در این کتاب از ترکیبِ تقطیعِ جغرافیایی و تاریخی به‌دست آمده است؛ یعنی تقسیم جهان اسلام به سرزمین‌های شرقی و غربی و سپس تقسیم تاریخی بر اساس ادوار متناسب با هریک از پهنه‌های جغرافیایی: بخش اول کلیات و مقدمات؛ بخش دوم، آغاز (سده‌های اول و دوم)؛ بخش سوم، سرزمین‌های شرقی در سده‌های سوم تا ششم؛ بخش چهارم، سرزمین‌های غربی در...
مجموعهٔ هنر در تمدن اسلامی: معماری (۱)
مهرداد قیومی بیدهندی
موضوع این کتاب معماری‌ای است که در طی سده‌های اول تا سیزدهم هجری عمدتاً به‌دست مسلمانان در سرزمین‌های مسلمان‌نشین پدید آمد. هدف از این کتاب به‌دست دادن تصوری اجمالی از دانش تاریخی موجود دربارۀ این معماری است. تبویب این موضوع در این کتاب از ترکیبِ تقطیعِ جغرافیایی و تاریخی به‌دست آمده است؛ یعنی تقسیم جهان اسلام به سرزمین‌های شرقی و غربی و سپس تقسیم تاریخی بر اساس ادوار متناسب با هریک از پهنه‌های جغرافیایی: بخش اول کلیات و مقدمات؛ بخش دوم، آغاز (سده‌های اول و دوم)؛ بخش سوم، سرزمین‌های شرقی در سده‌های سوم تا ششم؛ بخش چهارم، سرزمین‌های غربی در...
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
