مجتبی مهرعلی
مطالعهٔ ساختاری کتاب میدان بهارستان
مجتبی مهرعلی
کتاب میدان بهارستان (تجربه نووارگی در فضای شهری ایران)، سومین کتاب از مجموعهٔ تهران‌پژوهیِ انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی است، که در سال ۱۳۹۴ منتشر شده. نویسندگان کتاب مذکور، دکتر زهرا اهری و دکتر سیدمحسن حبیبی هستند. نوشتهٔ پیش‌رو، با هدف بررسی ساختاری و شیوهٔ مواجههٔ نویسندگان با عنصر شهری تاریخی‌ای مانند میدان بهارستان است. ابتدا قدری به موضوع و جان‌کلامِ کتاب پرداخته‌ام. در مرتبهٔ بعدی، مختصری از محتوای کتاب و، تحلیل و ارزیابیِ استدلال‌ها و شواهد پشتیبانشان را آورده‌ام. و در آخر، جمع‌بندی و نتیجهٔ قرائت. بحث محوریِ کتابی که موضوع نوشته‌ام است؛ چنان‌چه از عنوان آن برداشت می‌شود، متوجه...
بقعۀ بی‌بیِ تفت: مدفنِ خانش‌بیگم یا دلارام باجی؟
مجتبی مهرعلی
بقعهٔ مربع‌شکلِ بسیار کوچکی که در وضعیتِ کنونی، روبروی مسجد شاه‌ولیِ تفت است، میان اهالی به بقعهٔ بی‌بی اشتهار دارد. بقعهٔ مذکور در دورهٔ پهلویِ دوم و به‌دنبال خیابان‌کشی و مداخلات شهری وضعیت مناسبی نداشته، و اهالی با مشورتِ مراجعِ دینی، سنگِ قبرِ مرمری آن را به موقعیتِ کنونی منتقل می‌کنند.
معابر تهران
مجتبی مهرعلی
هدف از ارائه این یادداشت، شناخت عناصر شهری‌ای مانند معابر، از آن حیث که اهالی آن را به جا می‌آورند، نه تقسیمات اعتباری شهرداری. یادداشت پیش‌رو، نتیجهٔ مشاهدات و گفت‌وگوهایم۵ با اهالی ساکن در این خیابان است. ابتدا حدود و موقعیت البرز، سپس بناها و مشخصه‌هایشان دراین خیابان، و در آخر به اهالی و ساکنانِ البرز پرداخته‌ام. در پایان نتیجه یافته‌هایم را آورده‌ام.
بقعۀ شاه‌کمال یزد: تاریخ‌گذاری با تکیه بر متون
مجتبی مهرعلی
امروز بنایی با گنبدخانۀ رفیع و نمایان در محلۀ شاابوالقاسمِ یزد به بقعۀ شاه‌کمال اشتهار دارد. بنای گنبددار مذکور از نظر محققان تاریخ معماری یزد، همان مدرسۀ کمالیه مندرج در تواریخ یزد است.
مدرسه به‌رسمِ حظیره؛ حظیره برای مقبره
مجتبی مهرعلی
احتمالاً اسمِ «جایی» به نام حظیره از «حظیرة القدس» که یکی از القاب بهشت است، گرفته شده. سیوطی در مسند می نویسد: فاطمه و علی و حسن و حسین در جایگاهی بهشتی به نام «حظیرة القدس» در زیر «گنبدی» سفید به سر می‌برند که سقف آن عرش پروردگار است. دهخدا حظیره را به محوطه‌ای محصور از مصالح نسبتاً بی‌دوام مانند نی و خار و مانند اینها، برای نگهداری از چارپایان معنا کرده است. یادداشت پیش‌رو تحقیق مجملی‌ست با هدف شناسایی چیستیِ جایی به‌نام حظیره در یزد؛ و مقدمه‌ای‌ست برای تحقیقی مفصل با هدف یادشده.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
