«زنان و صنعت ساختمان در بریتانیا و ایرلند عصر جرجی» | کانر لوسی

با اینکه نقش زنان، در جایگاه طراحان و/یا بانیان معماری، در سده‌ی هجدهم میلادیِ بریتانیا و ایرلند بیش از پیش شناخته شده، نقش آنها در ساخت معماری مناقشه برانگیز باقی مانده است. این موضوع، در این مقاله، با بیرون کشیدن بسیاری از منابع درجه‌ی دوم و همچنین اسناد اصناف و دیگر منابع اولیه در لندن و دوبلین، روشن می‌شود.

آیا تاریخ هنرْ جهانی است؟ | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی

کتاب آیا تاریخ هنر جهانی است؟ مجلد سوم از مجموعه‌ی هفتگانه‌ای است با عنوان «هم‌اندیشی‌های هنر»، که به کوشش جیمز الکینز فراهم آمده است. هدف اصلی از این دوره عرضه‌ی آخرین نظرها درباره‌ی حوزه‌های نظری گوناگون هنر است. کار تهیه‌ی هر مجلد با میزگردی آغاز شده که متن تحریرشده‌اش را در انتهای مجلد ذیربط عرضه کرده‌اند. هر مجلد با مقدمه‌ای درباره‌ی کلیت و اصول و فروع موضوع آن مجلد آغاز می‌شود. در پی آن، فصل یا فصولی درباره‌ی «مبادی» آن مبحث می‌آید.

جنسیت و معماری در جهان اسلام: محدودیت‌ها، کنش‌ها و واکنش‌ها | فراخوان ارسال مقاله برای «نشریه‌ی معماری اسلامی»

فضاهای واقعی و خیالی ذاتاً بر اساس شیوه‌های زندگی غیرعادی و مردسالارانه‌ی جنسیت‌بندی می‌شوند و در نتیجه بر نحوه‌ی دسترسی، استفاده و تجربه‌ی بناها و شهرها تأثیر می‌گذارند. علاوه بر این، شیوه‌های فضایی مرتبط با چنین سیستم‌های دوتایی و جنسیتی بر ایده‌های طراحی تأثیر می‌گذارند و محیط ساخته شده را شکل می‌دهند.

عیش و خرمی شهر صبایم آرزوست: نگاهی بر گذشته‌ی باغ‌های راه شمیران، از عشرت‌آباد تا خرم‌آباد(۱)
مهسا پور‌احمد

راستش را بخواهید، ساخت مسجد پارک قیطریه و مباحث مرتبط با آن جرقه‌ای شد برای نگارش این متن. در روزهایی که شهرداری و شورای شهر، موافقت با پس دادنِ محوطه‌ی مسجد به پارکی که برای مردم است را تلاش برای ایجاد جو روانی می‌خواند، در سابقه‌ی اخبار جلسات انجمن شهر تهران به مطلبی رسیدم که توجهم را جلب کرد: پیشنهادِ تبدیل باغی در تصرف ارتش به باغی عمومی.

باغ‌خوانی؛ «باغ مرا می‌خواند» | بیستمین نشست انجمن علمی معماری منظر با همکاری شرکت متن آویس

زمان: چهارشنبه، ۲۹ فروردین‌ماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۰ مکان: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده‌ی معماری و شهرسازی، تالار شهید دلبری

بلایا و مخاصمات از دید منشور ونیز | گرامیداشت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی

منشور ونیز ۱۹۶۴؛ مفاهیم و پیوندها، و مسئله‌ی تعارضات: دکتر محمدرضا رحیم‌زاده، مهندس صدیقه دلیلی دیدار مطالعه‌ی تطبیقی نسخه‌های فرانسوی و انگلیسی منشور ونیز: دکتر مهناز اشرفی

مقبرهٔ سامانیان، بخارا

مقبرهٔ سامانیان بنایی نسبتاً کوچک به شکل مکعب با چهارطاقی گنبدین است که آن را یکسره از آجر مرغوب ساخته‌اند و سراسر وجوه بنا را، به جز سطح گنبد، با نقوش آجری ظریف و متنوعی آراسته‌اند که با مهارتی کم‌نظیر ساخته شده است. بنا دارای چهار وجه کاملاً یکسان و هم‌شکل، با چهار سردر در میانهٔ اضلاع و چهارستون سه‌ربعی ــ پیلَک ــ در چهار گوشهٔ بنا است. بر فراز بنا، گنبدِ نیم‌کروی با چهار قبهٔ کوچک در پیرامون آن، در چهار گوشهٔ بام قرار دارد.

آیین نکوداشت اندیشمند فرزانه دکتر حکمت‌اله ملاصالحی

زمان: سه‌شنبه، ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۱۷ مکان: خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی، سالن فردوسی

ایدهٔ پادشاه عادل در هنر و فرهنگ مادی جهان ایرانی | برگزاری نشست گروه پژوهشی مطالعات تاریخ هنر غبار با همکاری مناظر

سخنرانی ها به دو زبان فارسی و انگلیسی است (مترجم همزمان برای بخش پرسش و پاسخ ) امکان شرکت در نشست ها به صورت حضوری و آنلاین وجود دارد. سخنرانان مقیم ایران به صورت حضوری و سخنرانان خارج از ایران به صورت آنلاین در برنامه حضور خواهند داشت.

نگاهى گذرا بر فاجعۀ دردناک پلاسكو
پرویز پیران*
به هنگام خيره نگاه كردن به جعبۀ جادو يا جادوگرى كه تلويزيونش خوانند و مشاهدۀ فرو ريختن ساختمان نمادين شدۀ پلاسكو آوار بي‌شمارى پرسش بر جان آدمى فرو مى‌ريزد؛ وحشت عظيم درك اين مسئله كه در قرن بيست‌و‌يكم ميلادى با اين همه پيشرفت خيره كنندۀ فنى و دورانى كه هوشمند و دانش‌بنيانش مى‌خوانند، اين چنين به ارزانى آتش‌نشانان شجاع و در اين قحط‌سال دمشقى با وجدان حرفه‌اى و كارگران زحمتكش و حتما شريف و صاحبان مغازه‌ها پرپر مي‌شوند و شمار بيشترى از هستى ساقط؛ چه بايد گفت؟ خوشبختانه سردردى سهمگين هجوم مى‌آورد تا راه بر خشم و احساس ناتوانى بر بندد. دو روزى مى‌گذرد تا با آرامشى نسبى دوباره به فاجعه‌اى عظيم و در همان حال تراژيك، پرداخته شود. چنانچه به ساده كردن ابعاد گوناگون و در هم تنيدۀ مسئله اقدام شود به چهار سرفصل مي‌توان بسنده كرد: نخست عوامل انسانى كه اجنبى آن نيز مي‌تواند هيومن‌ـ‌ور باشد؛ دو ديگر عوامل...
به مناسبت سالگرد آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو
فرزین فردانش*
این روزها که مصادف است با سالگرد آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو، شاهد روی دادن سوانح دیگری هم در گوشه و کنار کشور هستیم؛ مانند زمین‌لرزه‌های استان‌های کرمانشاه، هرمزگان، البرز و دیگر نقاط کشور، فرونشست زمین در دشت قزوین، آتش‌سوزی کشتی نفتکش ایرانی در چین، سوانح گوناگون رانندگی، هوایی و ریلی و مانند آنها. این رویدادهای ناگوار باعث یادآوری سه نکته مهم می‌شود: ۱ . سانحه خبر نمی‌کند ... نخستین نکته آن است که سانحه، چه طبیعی و چه ساختۀ دست بشر، هیچ وقت قابل پیش‌بینی نیست. این نکته تنها مختص به کشور یا زمین‌های خاص نیست. ماجرای انفجار رآکتور فوکوشیما در کشور ژاپن نشان داد که در کشوری سراپا نظم و ترتیب و در محیطی فنّی که ضوابط ایمنی آن در بالاترین حد ممکن رعایت می‌شود نیز، سانحه رخ می‌دهد. آری؛ غافلگیری در سرشت سانحه است. در تهران نیز، به رغم هزینه‌هایی که در چند دهۀ گذشته برای مطالعۀ لرزه‌خیزی این...
نگاهی به پدیدۀ کنشگرنمایی در بستر فاجعۀ پلاسکو
علی طیّبی*
مطمئناً اگر گروهی هرچند کوچک با دغدغه آسیب‌پذیری ساختمان‌های بلند یا آتش‌سوزی‌های شهری به طور پیوسته برای مدت طولانی بر این موضوع فعالیت‌ کنند، می‌توانند از اتفاقی همچون پلاسکو به عنوان بزنگاهی خاص برای نشاندن بحث خود بین جامعه و تصمیم‌گیران استفاده کنند، در زمان بروز چنین حادثه‌ای بیشترین حضور را کنار مسوولان داشته باشند، و سالگرد این رویداد را در تقویم سالیانه خود وارد کنند و هر سال در چنین روزی به حساس‌سازی در این موضوع بپردازند بدون اینکه به واکنشگری، اکتوریستی، یا حساسیت فصلی دچار شوند.
مدیریت شهری و فعالیت‌پذیری شهر
فردین یزدانی*
در حقیقت نظام اداره اقتصاد کشور و به طریق اولی نظام ادارۀ شهر از دهۀ ۱۳۷۰ به بعد نتوانسته است به ایفای نقشی مطلوب در مدیریت اقتصاد کشور و اقتصادی کلان‌شهرهایی مانند تهران بپردازد. این نظام با سوگیری به سمت اهداف بسیار کوتاه مدت و آنی به جز رفع گذران مسائل و به صورت روزمره، عملاً نتوانسته است تاثیری بر رشد و توسعه اقتصادی شهر تهران برجا گذارد
گنبد عالی ابرقو
فرزاد زره‌داران

این بنا قدیم‌ترین بنای تاریخ‌دار ابرقوست. استقرار بنا بر بلندی، عظمت آن را تشدید کرده است. بنا مقبره‌ای هشت‌پهلو با گنبدی نیم‌کروی است؛ تماماً از سنگ ساخته شده، مگر رویهٔ گنبد که در اصل پوشیده از آجری نازک بوده که امروز فروریخته است. در داخل بنا، جز یک محراب گچی دیده نمی‌شود و آثار قبر‌ها از میان رفته است. در بخش بالاییِ بنا، در زیر گنبد، در هر ضلع دو طاق‌نما تعبیه شده است. دو کتیبه در بنا وجود دارد: یکی بر سردر و دیگری در بخش بالاییِ گریو گنبد، که در آنها از سازنده و مدفونان و تاریخ احداث...

جستار روایی: تمام شهرهایی که نساخته‌ایم
محمدجواد زرین
آنطور که نقل کرده‌اند مشتاق علیشاه، عارف نامی، پیش از سنگسارش به دست مردم گفته است: «چشمانم را ببندید که من از چشمان این مردم...
ارج‌نامۀ هادی ندیمی؛ پیشگفتار
  دکتر هادی ندیمی بیش از چهل سال با آموزش و پژوهش مسیر آبادی و آبادانی ایران را پیموده است.  قدردانی از ایشان و ارج...
ارج‌نامۀ زهرا اهری؛ به جای مقدمه
دکتر زهرا اهری بیش از سی سال در شناختن و شناساندن شهر و معماری در ایران کوشیده است. فعالیت‌های دانشورانۀ ایشان از میانۀ دهۀ ۱۳۶۰...
ارج‌نامۀ فرهاد نظری؛ پیشگفتار
دکتر فرهاد نظری کمی بیش از بیست سال است که از راه‌هایی پرشمار در کار دعوتی همگانی به ارج نهادن بر فرهنگ و میراث ایران‌زمین...

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر