۱۷. تاریخ معماری چیست؟(۳) (پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر) مشخصات کتاب
Leach, Andrew. (2010). What Is Architectural History? Cambridge and Malden: Polity Press, 167 pages.
لیچ، اندرو. تاریخ معماری چیست؟ ادامه‌ی بررسی کتاب سه نظرگاه گوناگون در خصوص مفید پنداشتن تاریخ معماری وجود دارد. نگاه نخست متعلق به زِوی است. وی سیاق‌مدار است و توجه به سیاق تاریخی را زمینه‌ساز بهره‌گیری از ترکیب‌ها و طرح‌ها و تزیینات گذشته می‌داند. نظر دوم مربوط به می‌یون است. او معتقد است تاریخ معماری داشته‌های بسیاری برای آموزش به معماران دارد؛ اما مسئله این است که دانش تاریخی سخت تحت تأثیر محدودیت‌های تاریخ‌نگاشت است. نظر سوم از آنِ تافوری است که دیدگاهی انتقادی دارد. مورخان معماری می‌توانند برخلاف عاداتی عمل کنند که تاریخ معماری از آنها حمایت می‌کند. این مخالفت پرسش‌هایی پیش می‌آورد؛ و از این طریق، حقایقی از نمونه‌های تاریخی و منابع برای محققان آشکار می‌شود. سه رویکرد این متفکران در تعریف نسبت تاریخ و معماری عبارت است از: معماری در ظرف تاریخ (زوی)، معماری در کنار تاریخ (می‌یون)، و تاریخ در مقابل معماری (تافوری). هریک از این رویکردها به گونه‌ای از تاریخ معماری شکل می‌دهد و بنا بر هریک از اینها، مورخ معماری وظایفی دیگر دارد. موضوع فصل پنجم «تاریخ و نظریه» است. در این فصل، از نمود تاریخی معماری، تاریخ انتقادی معماری، و چیستی تاریخ معماری و نسبتش با نظریه‌ی معماری سخن رفته است. از دیگر مباحث این فصل ریشه‌های متفاوت حوزه‌ی تاریخ‌نگاشت مدرن معماری است، که در اواخر سده‌ی نوزدهم از مطالعات روشمند تاریخ معماری و خصوصاً تاریخ فرهنگی زاده شد. مسائل این حوزه از سه جهت قابل بررسی است: چارچوب‌ها و رویکردها، اسناد و شواهد، و مخاطبان. یکی از مسائل مؤثر در بررسی نظریه‌های تاریخ معماری این است که بسیاری از مورخان معماری برای این کار آموزش ندیده‌اند و از رشته‌های معماری یا تاریخ هنر به حوزه‌ی تاریخ معماری وارد شده‌اند. مسئله‌ی دیگر توجه به وجود ارتباط میان مطالعات تاریخ معماری با مطالعات تاریخ هنر، و تاریخ اجتماعی و تاریخ اندیشه‌هاست. این عوامل نظریه و نظریه‌پردازی در تاریخ معماری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مورخان معماری در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ با تکیه بر ارزش‌های معماری مدرن ــ یعنی ارزش‌هایی که پفسنر و گیدئون و زوی مطرح کرده بودند ــ در برابر هویت‌بخشی به تاریخ معماری واکنش نشان دادند. تأکید بر پرسش فرم و کارکرد راه به سوی تاریخ‌گرایی و معنا گشود. با آنکه از منظر تاریخی، نظریه‌ی معماری ابزاری عقلانی برای استنتاج قوانین معماری است؛ نظریه در این زمان به معنای استنباط قوانین از آثار معماری نبود. نظریه از دهه‌ی ۱۹۶۰ به بعد بیش از پیش به تحلیل‌های انتقادی تاریخی نزدیک شد. تاریخ معماری از نظریه‌های دیگر رشته‌ها اثر پذیرفت و نظریه‌های فروید و مارکس و دریدا در تاریخ معماری مطرح شد و جریان‌های تازه‌ای پدید آورد. از مهم‌ترین نمونه‌های این تأثر این است که در سده‌ی بیستم، تاریخ معماری سخت متأثر از اندیشه‌ی «روح زمانه»ی هگل و اصحاب او بود. از مهم‌ترین پرسش‌ها در خصوص نسبت میان نظریه و تاریخ معماری به فایده‌ی تاریخ معماری برای حال و آینده‌ی معماری مربوط است. نوع پاسخ نظریه‌پردازان به پرسش از فایده و ضرورت تاریخ معماری در ماهیت تاریخ معماری اثر گذاشته است. لیچ کتاب را با بررسی وضع تاریخ معماری، تاریخ‌نگاشت، و تاریخ‌شناسی و مورخان معماری در روزگار ما به پایان می‌برد. در این کتاب، مهم‌ترین مباحث نظری تاریخ معماری، با زبانی روشن و موجز، گرد آمده است. با توجه به اینکه این قبیل کتاب‌ها در حوزه‌ی تاریخ معماری، برخلاف تاریخ هنر، بسیار اندک است؛ این کتاب با همه‌ی اختصار و ایجازش برای همه‌ی محققان تاریخ معماری در ایران ارزنده و یگانه است. خواننده از طریق این کتاب می‌تواند سرفصل مهم‌ترین مباحث تاریخ معماری را بیابد و جای آنها را در تاریخ تاریخ معماری دریابد.
فهرست کتاب
List of illustrations Acknowledgements How to use this book Introduction 1. Foundations of a modern discipline Architectural history as the architect’s patrimony The architect as artist Architecture and empirical knowledge Architecture and culture A modern discipline? 2. Organizing the past Approach Style and period Biography Geography and culture Type Technique Theme and analogy 3. Evidence 4. How useful? 5. History and theory Notes Further reading Index of names
ترجمه‌ی فهرست کتاب فهرست تصاویر قدردانی چگونه از این کتاب استفاده کنیم؟ پیشگفتار ۱. مبانی رشته‌ای جدید تاریخ معماری چون میراث معمار معمار چون هنرمند معماری و دانش تجربی معماری و فرهنگ شیوه‌ی مدرن ۲. سامان‌دهی گذشته نگرش سبک و دوره سرگذشت جغرافیا و فرهنگ نوع فن موضوع و سنجش ۳. شاهد ۴. چه فایده؟ ۵. تاریخ و نظریه یادداشت‌ها منابع نمایه‌ی اعلام مشخصات منبع مهرداد قیومی بیدهندی و دیگران، کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۴، فصل۳. برای مشاهده‌ی بخشی از کتاب تاریخ معماری چیست؟ به پیوند زیر مراجعه کنید:
https://www.google.se/books/edition/What_is_Architectural_History/itn2_1s_21kC?hl=en&gbpv=0
«مسجد سنجیده‌ی قزوین: کارکرد و زمان ساخت» | لیلا قاسمی، زهره تفضلی
اسطوره و اسطوره‌شناسی نزد ژرژ فردریش کروزر | نخستین نشست از سلسله نشست‌های سهراب
ایران‌شناسی در قلمرو زبان آلمانی (دو گزارش تاریخی) | رودیگر اشمیت، مانفرد لورنتس
تاریخ هنر و نهادهایش: بنیادهای یک رشته (۱) | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
