محمدمهدی عبدالله‌زاده

معماری، عدالت، تاریخ‌نویسی (۱)

عموماً تاریخ معماری را به مطالعۀ آثارش می‌شناسیم، خصوصاً آثار شاخص و چشم‌گیر. در معماری اسلامی هم همین‌طور است؛ مانند مساجد جامع کوفه و دمشق و سامرا و جامع عباسی اصفهان و بی‌بی‌خانم سمرقند و مجموعۀ سلطان حسن قاهره. صورتِ چشم‌گیر این بناها مجذوبمان می‌کنند؛ مثل مسجد کوفه، که دستخوش تغییرات زیادی شده و معروفترین صورت آن را زیادِ ابیه رقم زده است. او بر جای مسجد ساده‌ای که سعدِ ابی‌وقاص ساخته بود، مسجدی حیرت‌انگیز و بشکوه می‌سازد. بنا به اقوال، زیاد معمارانِ ایرانی را فرامی‌خواند و از ایشان می‌خواهد برایش بنایی بی‌همتا بسازند. ایشان هم بنایی ساختند با ستونهایی...