محسن طبسی
حمام‌ها در آینۀ متون کهن*-۲
محسن طبسی
رساله ذهبیه نام کتابی است کوچک ولی بسیار ارزنده و گران‌بها، و بنا بر مشهور، از سخنان گهربار امام هشتم علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام است در طب و بهداشت. این رساله را چنان‌که گفته‌اند حضرتش (ع) برای مأمون عباسی نوشته است در نیشابور و به طوری که راویان و شارحان آورده‌اند چون این رساله به مأمون رسید بسیار شادمان شد و فرمان داد تا آن را به آب زر نویسند و بدین سبب رساله ذهبیه نامیده شد.
حمام‌ها در آینۀ متون کهن*-۱
محسن طبسی
امروزه متون گرانسنگ و ارجمند فراوانی از گذشته در اختیار است که متأسفانه به نظر می‌رسد در مطالعات پزشکی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند. اما واقعیت این است که علی‌رغم پیشرفت و توسعه فناوری، وفور داروهای شیمیایی، ابداع دستگاه‌ها و روش‌های گوناگون درمانی و...؛ هنوز هم هیچ یک نتوانسته‌اند جای حمام و استحمام را در فرآیند بهداشت و سلامت فردی و عمومی بگیرند.
حمام‌ها در ضرب المثل‌های فارسی*
محسن طبسی
مقدمه معماری، ظرف زندگی است. زندگی در همه صورت‌های آن جز در این ظرف تجلی نمی‌یابد. از همین رو واژگان معماری چه در سخن ادیبانه، و چه در کلام عامیانه همواره به کار می‌رود. لذا علاوه بر هر متن فصیح فارسي، ادبیات عامه نیز بخشی مهم از ادب پارسی است که شایسته جست و جو برای یافتن واژه‌های معماری و مردم‌شناسی است و دقیقأ از این دیدگاه، ادبیات عامه برای یافتن واژه‌هایی که نزد مردم و جامعه زنده بوده و کاربرد داشته‌اند، مرجعی مطمئن‌تر از ادب کلاسیک و درباری است. از سوی دیگر، پاکیزگی تن و جان از روزگاران کهن...
حمام‌های مشهد در آینۀ متون تاریخی* | پارۀ سوم: نقشۀ کلنل جولیس
محسن طبسی
در این نوبت به بازخوانی حمام های مشهد بر اساس این نقشه می پردازیم. بر اساس نقشه مذکور، مشهد در آن روزگار جمعاً ۴۳ باب حمام داشته است که به تفکیک محلات و بر مبنای صورت مضبوط روی نقشه عبارتند از:
حمام‌های مشهد در آینۀ متون تاریخی* | پارۀ دیگر: نفوس ارض اقدس
محسن طبسی
نخستین سرشماری دقیق نفوس و مسکن در ایران، با دستور میرزاحسین خان سپهسالار، صدراعظم ناصرالدین شاه، انجام شد. این سرشماری تمام کشور را در بر نمی‌گرفت و محدود به شهرهای بزرگ و بویژه تهران بود. سرشماری نفوس مشهد توسط فردی به نام زین العابدین میرزای قاجار انجام شد. تا پیش از سرشماری در سال ۱۲۵۷ خورشیدی، آمار دقیقی از جمعیت مشهد در دست نبود.
حمام‌های مشهد در آینۀ متون تاریخی*| پارۀ نخست: مطلع‌الشمس
محسن طبسی
مطلع الشمس در سال ۱۳۰۰ ه.ق. توسط محمدحسن خان مقدم (صنیع الدوله، اعتمادالسلطنه) از رجال نامدار عصر ناصرالدین شاه نگاشته شده است. اعتمادالسلطنه کتاب‌های بسیاری در تاریخ و جغرافیای ایران به رشته تحریر در آورده است. وی همچنین نگارش سفرنامه‌های ناصرالدین شاه به مشهد، عتبات و فرنگ را نیز بر عهده داشته است.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
