درک یک شهر درگروی فهم زندگی جاری در آن در موقعیت‌ها و برهه‌های مختلف است. در این میان رویدادهای خاص مثل جنبش‌های اجتماعی موقعیت‌های ویژه‌ای برای شناخت شهر پدید می‌آورد. چنین رویدادهایی هویت مکان‌هایی، که در آن بروز می‌کند را تغییر می‌دهد. همچنین با وقوع این رویداد‌ها رفتارهایی در شهر شکل می‌گیرد که در اثر تکرار به شکل‌گیری فضاهای متناسب با آن می‌انجامد. بنابراین رویدادهای خاص هم در هویت‌بخشی به فضاهای موجود و هم در ایجاد فضاهای جدید در شهر اثر می‌گذارد. در دورۀ قاجاریه ظهور تکثر بی‌سابقه در عرصۀ سیاسی موجب تکثر‌های مدنی درجامعه شد و رویدادهای حاصل از تکثر‌های مدنی بر هویت مکان‌های عمومی و فضاهای شهری اثر گذاشت.
در این تحقیق، نازآفرین توکلی، چگونگی ظهور نهضت مشروطه‌خواهی در تهران و سرگذشت بستر‌های شهری این رویداد را روایت می‌کند. بدین منظور می‌کوشد، رویدادهای مؤثر بر جریان مشروطه‌خواهی و محل وقوع آن را بشناسد تا با تحلیل شواهد متنی و کالبدی به روایتی از تحول فضاها و مکان‌های شهری در جریان این نهضت دست یابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «از مملکت استبداد تا وادی مشروطیت»، با مطالعۀ رویدادهای پیش از پیروزی نهضت مشروطه‌خواهی به چگونگی ممکن شدن ظهور این نهضت در شهر تهران و بروز فضاهای مرتبط با آن می‌پردازد. فصل دوم، «شهر و ترتیب مشروطیت»، تحول‌های پس از پیروزی نهضت مشروطه‌خواهی و استقرار نهاد مجلس در شهر را بررسی می‌کند. در فصل سوم، «صبح سعادت وطن را شام نحوست رسید»، تأثیر قدرت یافتن نهضت مشروطه‌خواهی بر فضاهای پیشینِ شهر و ایجاد تناقض آشکار میان فضاهای جدید و قدیم را مطالعه می‌کند.
نازآفرین توکلی. «تعامل رویدادهای مشروطه و تحولات فضایی تهران». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر محمدرضا رحیم‌زاده. استادان مشاور: دکتر زهرا اهری، مهندس سید محمد بهشتی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، شهریور ۱۳۹۵.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
