آیین زیارت از مهمترین و رایجترین رویدادهای جاری در شهرهای ایران بوده است. زیارت اعتقادی درونی است که به صورت آیین ظاهر میشود و با آدابی ظاهری و باطنی همراه است. زیارت سفری روحانی و جسمانی است که با نیت زائر آغاز میشود و با رسیدن به زیارتگاه و حتی در مسیر بازگشت نیز ادامه مییابد. زائر در تمام این مراحل در حال زیارت است. شهر یا بنایی که زائر در آن حضور دارد به منزلۀ زیارتگاهی با همۀ شئون و مراتب یک زیارتگاه است. در گذشتۀ شهرسازی و معماری ما، شهر و بنا با اعتقادات و آیینها و فرهنگ مردمانشان آمیخته بوده است.
در این تحقیق، زهرا چیتسازیان، به دنبال نسبت میان شهر و آیین زیارت است. بدین منظور، میکوشد کاشان را در مراتب گوناگون از منظر زیارت قرائت کند. این تحقیق پنج فصل دارد. در فصل اول،«زیارتِ زیارت»، به تبیین مفهوم زیارت، ارکان، آداب و اوقات آن میپردازد. در فصل دوم، «زیارتِ شهر»، نسبت زیارت و شهر و انتظام حاصل از زیارت در شهر را شرح میدهد. در فصل سوم، «زیارتِ کاشان»، کاشان و کاشانیان را در نسبت با زیارت میشناسد. در فصل چهارم،«زیارتِ فضا و زمان در کاشان»، و فصل پنجم، «زیارتِ معنا و رابطهها در کاشان»، با ایده گرفتن از آراء رپوپورت شهر را از یک کلِ واحد به چهار اعتبار فضا،زمان، معنا و رابطه تقطیع میکند و سپس از نسبت هریک از این جنبهها با زیارت و انتظامی که زیارت به آن میدهد، بحث میکند.
زهرا چیتسازیان. « شهر دیدار: بازخوانی کاشان از منظر آیین زیارت». پایاننامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر مهرداد قیومی بیدهندی. استاد مشاور اول: دکتر زهرا اهری. استاد مشاور دوم: سید محمد بهشتی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، بهمن۱۳۹۰.