نجف‌آباد شهری کوچک در ۲۵ کیلومتری غرب شهر اصفهان است. هستۀ اولیۀ شهر در دورۀ صفویه و به دستور شاه عباس صفوی شکل گرفت. الگوهای شهرسازی دورۀ صفویه و ساخت شهر در دشت شکلی منظم و شطرنجی به نجف‌آباد بخشید. این ساختار منظم تا دورۀ قاجاریه نیز حفظ شد و شهر درادامۀ همین ساختار منظم گسترش یافت. علیرغم قدمت این شهر مدارک مکتوب و تصویری اندکی اعم از سفرنامه، عکس یا نقشه از دوره‌های پیشین آن وجود دارد و وضعیت تاریخی آن بسیار مبهم است. ازآنجا که مانا‌ترین ویژگی شهر ساختار کالبدی آن است نقطۀ شروع مناسبی برای شناخت شهر کهن به نظر می‌رسد.
در این تحقیق، زهرا صالحی نجف‌آبادی، ساختار شهر نجف‌آباد در دورۀ قاجاریان را می‌شناسد. بدین منظور می‌کوشد، با راهبردی ترکیبی شامل راهبرد تاریخی، توصیف ثانویه و تحلیل صوریْ سفرنامه‌ها، اسناد، عکس‌ها و مصاحبه‌ها و مطالعه‌های میدانی را بررسی و تحلیل می‌کند. این تحقیق دو فصل دارد. در فصل اول، «بناها و فضاهای شهر نجف‌آباد در دورۀ قاجاریان»، بناها و فضاهای شهر قاجاری را با در نظر گرفتن نسبت آن با شهر و هستۀ شهر صفوی توصیف می‌کند. در فصل دوم، «بررسی نسبت آب، ساختار و سکونت»، منابع تأمین آب در بستر خشک شهر را معرفی و نظام حاکم بر آن را شرح می‌دهد. پس از شناخت این نظام، رابطۀ آن با ساختار شهر نجف‌آباد را به تفصیل بیان و در پایان نسبت سکونت با نظام آب‌رسانی را بررسی می‌کند.
زهرا صالحی نجف‌آبادی. «شناخت ساختار شهر نجف‌آباد در دورۀ قاجاریان». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر زهرا اهری. استاد مشاور: دکتر عاطفه کرباسی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، مهر۱۳۹۷.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
