نقش هنرمندان در دگرگونیهای سبکشناختیِ معماری، موضوع اصلی این کتاب است؛ چراکه همواره نسل مهاجری از هنرمندان و معماران در جستجوی مأموریتهایی چالشبرانگیز در تمامی دورهها گرد هم میآمدند. از این نظر، معماری اسلامی میتواند مبتنیبر انتقال تجربهها از نو تفسیر شود. زیرا بیشتر تحلیلها بر شکوفاییِ خطیِ سنتهای منطقهایِ معماری در جهانِ اسلام تمرکز دارند که نقش معماران و هنرمندان در آن بسیار ناچیز است. میشائیل ماینکه در این جستارها دانش موشکافانۀ خود در معماری اسلامی را به کار برده است تا دگرگشت آن را بکاود. ماینکه در چهار نمونۀ موردی، چگونگی دگرگونی در نیروی کار محلی (مانند جابجایی استادکاران خبره) را میکاود تا به تبیین دگردیسیها در شکوفایی معماری اسلامی بپردازد. در برخی نمونهها، جابجایی هنرمدان از منطقهای به منطقۀ دیگر پیامد رفتار یک حامی است ولی در دیگر نمونهها، ناشی از ابتکار عمل خود استادکاران است. بیشتر اوقات این دو عامل باهم تعامل دارند تا بر خصلت بناها و تزئیناتشان اثر گذارند. بدون تردید شیوههایی که ماینکه در این کتاب به کار گرفته، الهامبخش دیگران هستند تا با پیروی از رویکرد او به مطالعۀ مناطق و نواحی دیگر بپردازند.
این کتاب آخرین اثر میشائیل ماینکه است؛ نویسندهای که برای خوانندگان و پژوهشگران ایرانی در حوزۀ مطالعات تاریخ معماری به نظر چندان آشنا نمیآید. در دیباچه، پیشگفتار و مقدمۀ کتاب شرح موشکافانه و کاملی از اهمیت کتاب و روش نویسنده آورده شده است. خوانندگان درخواهند یافت که کار وی فراتر از گفتمانهای حِکمی- عرفانی یا توصیفی-تاریخیِ مرسوم بوده و کوشیده است تا خوانشی چندفرهنگی و اجتماعی از معماری اسلامی ارائه دهد تا از آن طریق به الگوهایی برای دگرگونی در سبکهای معماری دست یابد. نوآوری ماینکه در اینجاست که وی دریچهای تازه بهسوی فهم معماری اسلامی میگشاید که بهغایت جامعهشناسانه و روایتگونه است.
الگوهای تغییرات سبکشناختی در معماری اسلامی: سنتهای محلی در مواجه با هنرمندان مهاجر
میشائیل ماینکه
ترجمهٔ علی اسدپور
نشر کتابکده کسری، ۱۴۰۲
اطلاعات بیشتر: