کاخ آپادانا از عالی‌ترین نمونه‌های معماری هخامنشی است. در این کاخ، معروف‌ترین و مهم‌ترین نقش‌های برجستۀ تخت جمشید بر کناره‌های دو راه‌پلۀ شمالی و شرقی کار شده‌اند. در این نقوش، ردیفی از حاجبان، پرده داران و سربازان که به طور یک در میان لباس مادی و پارسی در بر دارند دیده می‌شود که شکل پوشاک، کفش، کلاه، اسلحه و ابزار و آرایش موی سر و صورت آن‌ها ما را با خصوصیت زندگی مردمان آن دوره آشنا می‌سازد.
مادها آریائی‌های کوچیده به منطقۀ آذربایجان در شمال غربی ایران و پارس‌ها آریائی‌های مستقر در منطقۀ فارس در جنوب ایران بودند. با نگاهی به نقوش و تزئینات بکار رفته در پوشاک سربازان مادی و پارسی کاخ آپادانا این نکته مشخص می‌شود که کلاه سرباز پارسی مستطیل شکل با خطوط عمودی و راه راه و کلاه سرباز مادی نیم دایره، با طرحی ساده، شبیه به کلاه نمدی است. مقایسۀ این دو کلاه با یکدیگر و گفتگوی میان آن دو نکته‌های مهم و با ارزشی از ویژگی‌های اقلیمی، تاریخی و فرهنگی این سرزمین را آشکار می‌سازد.
کلاه سرباز پارسی که مستطیل شکل است می‌گوید، شیارهای عمودی و راه راه من شبیه به ستون‌های کاخ آپادانای تخت جمشید است. و کلاه سرباز مادی که نیم دایره است می‌گوید شکل نیم دایره و منحنی من شبیه به گنبدهای منطقۀ آذربایجان و شهر تبریز است.
کلاه سرباز پارسی می‌گوید شیارهای موازی و راه راه من شبیه فالوده شیرازی، خوراکی معروف شیراز، است که رشته رشته است. و کلاه سرباز مادی می‌گوید شکل منحنی و دایره‌وار من شبیه کوفته تبریزی است که معروف‌ترین غذای تبریز است.
کلاه سرباز پارسی می‌گوید خطوط صاف و کشیدۀ من شبیه به سرو مشهور شیراز، رشته‌های رنگین خاتم شیراز و رنگ من، رنگ طلائی و فصل من، فصل بهار و گرمای تابستان است. و کلاه سرباز مادی می‌گوید، رنگ من رنگ نقره‌ای، گیاه من یاس بنفش، صورت فلکی من، عقرب با دُم هلالی‌اش و فصل من فصل پر باران پاییز و سرمای زمستان است.
کلاه سرباز پارسی می‌گوید، خطوط عمودی و افراشتۀ من یادآور ستون، درخت سرو، گل نیلوفر آبی، شیر، آتش سرخ، رنگ طلائی، فصل گرما، فلز طلا و جنسیت مرد است که مظهر آن در ایران باستان، ایزد مهر است که این‌ها همگی از نمادهای خورشیدند. و کلاه سرباز مادی می‌گوید، خطوط منحنی و دایره‌وار من یادآور گنبدها، چشم انسان با مژه، عقرب، اژدها، گاو، گوزن، گیاه پیچک، انگور، رنگ‌های آبی، نیلی، لاجوردی، فلز نقره و جنسیت زن است که مظهر آن در ایران باستان، آناهیتا، ایزد بانوی آب و نعمت و فراوانی است و این ها همگی از نمادهای ماه‌اند.
و این گفتگوی میان کلاه سرباز پارسی و کلاه سرباز مادی، که گفتگوی میان «هندسه شکستۀ» و «هندسۀ گردون» نیز هست، با اشاره به این که تمام پدیده‌های جهان هستی و عناصر پیرامون ما از دو شکل «هندسۀ شکسته» با خطوط مستقیم و صاف و «هندسۀ گردون» با خطوط منحنی و دایره شکل، تشکیل یافته‌اند همچنان ادامه می‌یابد و به دنبال آن با ارائه‌ی نمونه‌هایی از نقاشی‌های غارها، نقوش روی سفال‌ها، نقوش برجستۀ روی سنگ، کتیبه‌ها، خوشنویسی، نگارگری، معماری، شهرسازی، موسیقی، صنایع دستی، نجوم و ستاره شناسی، آداب و مراسم و آیین‌ها، سرانجام به دوران معاصر و علائم گرافیکی زندگی امروز، یعنی به (صفر) و (یک) کامپیوتر می‌رسد.
علائمی که در آن عدد صفر (۰) با انحنای ملایم و دایره‌وار خود نشانه‌ای از «هندسۀ گردون» و عدد یک (۱) با شکل صاف و کشیده و مستقیمش «هندسۀ شکسته» را در ادامۀ یک حرکت تاریخی و در ساده‌ترین شکل به تماشا می‌گذارند.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
