گنبدهای اولیه کاستی‌های مهمی داشت که خیلی زود هویدا شد. دسته‌های پرشماری از انواع پرندگان، کلاغ و زاغ و گنجشک، بر بالای گنبد می‌نشستند؛ چشم‌انداز به آسمان را مسدود می‌کردند؛ و از خود لکه‌های بزرگی از فضولات، لکه‌های سفید مایل به زرد، به جای می‌گذاشتند. بدتر از آن، بسیاری از پرندگان فریبِ وی‌وی‌گلاسِ شفافِ گنبد را می‌خوردند و مستقیم به سوی دیوارهای ضخیم پرواز می‌کردند و کشته یا زخمی به زمین می‌افتادند. گنبدسازان، در مواجهه با این مشکل، به‌ناگزیر هر روز گروه‌های پاکسازی را گسیل می‌کردند تا بیرون گنبدها را بشویند، پرنده‌های زخمی و مرده را جمع‌آوری کنند، و جعبه‌های کوچکی روی گنبدها نصب کنند که با تولید صدایی آزارنده زنبورها و مگس‌ها و پرنده‌ها و سوسک‌ها را از نشستن روی سطوح براق گنبدها منصرف کند. به تدریج، مشکلات دیگری هم بروز یافت: آب باران، پس از تبخیر، لکه‌های تیره‌ای از خود به جای می‌گذاشت که باید پاک می‌شد. ذرات معلق در هوا به تدریج لایه‌ای از دوده روی گنبد می‌ساخت. حتی در داخل گنبدها هم مشکلاتی بروز کرد. مهِ ناشی از دستگاه‌های آب‌پاش بر رویۀ داخلی گنبد می‌نشست و بر گرفتگی فضا و تیرگی چشم‌انداز آن می‌افزود. گنبدسازان مسئولانه همۀ شکایات را پی‌گیری می‌کردند. آنها در دفاع از خود بر این نکته تأکید می‌کردند که بسیاری از این مشکلاتِ کوچک صرفاً مربوط به تابستان است و با تغییر فصل برطرف می‌شود. مالکان گنبدها صبر کردند؛ ولی با شروع فصل سرما، یخبندان لکه‌های مهیب و غم‌افزایی را بر سطح شفاف گنبدها ایجاد کرد که با بارش اولین برف تیره‌تر هم شد.
به نظر می‌رسید که دیگر فاتحۀ گنبدها را باید خواند. بسیاری از مالکان به جمع‌آوری آنها پرداختند. زیرا نگهداری از گنبد کار پرهزینه‌ای بود و برای آن به ارتش کوچکی از کارگران و ناوگانی از کامیون‌ها نیاز بود. ولی دیگرْ مالکانی که زمستان را تاب آوردند، فواید تازه‌ای از گنبد را تجربۀ کردند. در پناه گنبد، بر گذرهای پیاده و سوارۀ خانه برف نمی‌نشست و بوته‌ها و پرچین‌های آن از یخبندان در امان می‌ماند. فضای زیر گنبد هم اگرچه هنوز امکان گرم شدن نداشت، در بعدازظهرهای آفتابیِ زمستان معتدل و دلچسب بود. البته این امکاناتِ تازه با انبوهی از مشکلات تازه همراه بود. در زمستان، لایۀ ضخیمی از یخ در بالای گنبد انباشته می‌شد و قندیل‌های یخی، چون نیزه‌هایی، از پیرامون آن می‌آویخت و به هنگام پارو کردن، درهای گنبدِ وی‌وی‌گلاس را مسدود می‌کرد. در پایانِ نخستین زمستان برای مشتریان روشن بود که مشکلات گنبد بر فوایدش می‌چربد.
[ادامه دارد ...]
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
