خانه نمود فرهنگ ساکنانش است. درواقع پرسش از کالبد و زندگی جاری در خانه میتواند فرهنگ صاحبان خانه را آشکار کند. فرهنگ و سنتها هنوز در دوران قاجاریه زنده و پویاست، از طرفی کالبد بعضی از خانههای قاجاری نيز تاکنون سالم و پابرجا مانده است. پس میتوان برای شناخت فرهنگ و آداب زیستن در خانههای ایرانی، به سراغ خانههای قاجاری رفت.
در این تحقیق، داوود اسماعیلزاده، ارتباط میان انسان شیرازی دردورۀ قاجاریه و خانه را بررسی میکند. بدین منظور، میکوشد تا الگو و سنتهای ساماندهنده به خانه و زندگی جاری در آن را بشناسد. این تحقیق پنج فصل دارد. در فصل اول، «شیراز، جسم و زندگی»، شهر شیراز و سیاق آن بررسی میشود. در فصل دوم،«خانههای شیرازی چگونه مکانی است؟»، خانههای قاجاری شیراز به اجمال معرفی میشود. در فصل سوم،«حیاط عنصر وحدتبخش خانه»، جایگاه حیاط در خانههای شیراز و نحوۀ حضور آن مطالعه میشود. در فصل چهارم،«حریم»، حریم در خانههای شیراز معرفی و شناخته میشود. در فصل آخر نيز، «پرداخت»، تزئینات و جایگاه آن در خانههای قاجاری بررسی میشود.
داوود اسماعیلزاده. «خانه در جهان شیرازیان: جستجوی نسبت بین خانه و فرهنگ سکونت در شیراز دورۀ قاجار». پایاننامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنمای اول: دکتر زهرا اهری. استاد راهنمای دوم: مهندس سید محمد بهشتی. استاد مشاور: دکتر محمدرضا رحیمزاده. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، بهمن ۱۳۹۰.