شناخت معماری گذشته مستلزم شناخت تمام ابعاد و وجوه آن است. یکی از وجوه مغفول معماریْ معماران و پدیدآورندگان آثار است. روشن است که شناخت هرچه بیشتر معماران تأثیر زیادی در فهم معماری گذشتۀ ایران دارد. چراکه اندیشۀ ایشان در خلق و تجسم بنا بسیار مؤثر است. تاکنون در حوزۀ تاریخ معماری ایران پژوهش‌های اندکی به موضوع معماران پرداخته است. همین امر موجب شده دانش امروز ما از معماران به مجموعه‌ای از نام چند معمار سرشناس و حکایت‌هایی مبهم از ایشان محدود بماند.
در این پژوهش، زهرا برادران خلخالی، به شناخت معماِر دورۀ قاجاریه می‌پردازد. بدین منظور می‌کوشد، با مراجعه به منابع مکتوب شئون فردی و اجتماعی معماران عهد قاجاریه را بشناسد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «سازوکار معماری دربار قاجار»، برای فهم شئون اجتماعی معماران این دوره، رتباط این گروه با دستگاه حکومتی را بررسی می‌کند. در فصل دوم، «صنف معمار در دورۀ قاجاریه»، در ادامۀ بررسی شئون اجتماعی معماران تشکل مردمی ایشان و بحث در باب بود ونبود صنف معماران در آن دوره مطالعه می‌شود. در فصل سوم، «شئون فردی معماران دورۀ قاجاریه»، مشترکات معماران در سه باب علم و عمل و خُلق بررسی می‌شود.
زهرا برادران خلخالی. «تأملی در اصناف و شئون معماران دورۀ قاجاریه». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر مهرداد قیومی بیدهندی. استاد مشاور: دکتر ناصر تکمیل همایون. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، بهمن۱۳۹۱.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
