تعامل مرمت و تاریخ معماری در ایران

ذات‌الله نیک‌زاد انتشارات فرهنگستان هنر، ۱۴۰۲ تاریخ چندهزارساله‌ی سرزمین ایران آکنده از اندیشه و اهتمام ایرانیان برای آبادانی سرزمین و ساختن شهرها، روستاها، و بناها و گاه بازتاب کژاندیشی و ویرانی مآثر پیشینیان است. تعمیر و محافظت از ساخته‌ها برای تداوم آبادانی روایتی است که از دل این تاریخ برمی‌آید. انسان هرآنچه می‌ساخت که در آن به‌سر بَرَد و بیاساید، نگه می‌داشت، تعمیر می‌کرد، و به طول عمرش می‌افزود تا ویران نشود و سپس در پی آن بود که نسل‌های بعد از آن بهره جویند. از این رو، تاریخ مرمت و تاریخ معماری در همسایگی هم به‌سر می‌برند. هدف مرمتْ حفظ و دوام اثر تاریخی است که با شناخت فهم اثر حاصل می‌شود. در فرآیند مرمت، فراز مهمی از شناخت با مشاهده‌ی مستقیم و دسترسی به آثار و بقایای مادی بناها میسر می‌شود. در تاریخ معماری، فهم گذشته‌ی معماری و شرح و تبیین آن دنبال می‌شود و بخش مهمی از آن با احاطه به میراث عمل معماری (آثار معماری) به‌دست می‌آید؛ بنابراین، حفاظت و تحقیق تاریخ معماری زمینه‌های مشترکی دارند که می‌تواند سر و کار داشتن با آثار معماری و شواهد برآمده از آن باشد و در مجموع، معرفت به اثر معماری تعبیر شود. فهرست مطالب کتاب: تقریظ مقدمه کلیات و مبانی پژوهش بخش یکم: حفاظت معماری و تاریخ معماری، سیری در مفهوم و گستره‌ی عمل فصل ۱. مفهوم حفاظت معماری و تاریخ معماری فصل ۲. حوزه‌های مشترک میان‌دانشی فصل ۳. مباحث نظری و تجربی مطالعات معماری در حفاظت بخش دوم: تاریخ‌نگاری معماری ایران و نظری به نوشتن به قلم مرمت فصل ۴. نگاهی به تاریخ‌نویسی معماری ایران فصل ۵. تاریخ نگاری معماری ایران در تجربه‌ی حفاظت و مرمت بخش سوم: گزارش‌نویسی مرمت در ایران فصل ۶. بازخوانی گزارش‌نویسی مرمت فصل ۷. گزارش مرمت در جایگاه منبع تحقیق تاریخ معماری بخش چهارم: خوانش تاریخ معماری در حفاظت و چالش‌های پیش رو فصل ۸. مفاهیم و اشتراکات حفاظت و خوانش تاریخ معماری فصل ۹. مطالعه‌ی اثر معماری در حفاظت؛ مسائل و چالش‌ها بخش پنجم: مبنای نظری و تبیین نقش حفاظت در پیشبرد تحقیق تاریخ معماری ایران فصل ۱۰. تبیین مبنای نظری فصل ۱۱. نسبت‌شناسی حفاظت و تاریخ معماری فصل ۱۲. تبیین ساحت‌های تاریخ‌نگاری معماری در حفاظت ایران فهرست منابع