×

جستجو

بازخوانی بنای موسوم به شربت‌خانۀ افوشته براساس وقفنامۀ موقوفات سید واقف| نغمه اسدی‌چیمه، نیلوفر ملک، حمیدرضا جیحانی

روایات و داستان‎هایی که از سوی عوام برای برخی آثار معماری نقل می‎شود، می‎تواند منبعی برای شناخت یک اثر تلقی شود. ولی در مواردی این باورها و افسانه‎ها چنان نزد پژوهشگران پذیرفته می‎شود که بدون تشکیک و به چالش کشیدن، آن‎ها را به عنوان پیش‎فرض در پژوهش خود به کار می‎گیرند. نمونه‎ای از این باورها که به کتب و مقالات نیز راه یافته است، روایاتی است که مردم روستای «افوشته» دربارة بنایی در این روستا نقل‎کرده‎اند و بر اساس آن، بنا را «شربت‎خانه» می‎دانند. نام «شربت‎خانه» که به نظر می‎رسد برگرفته از روایتی دربارة «تاج‎الدین حسن حسینی» یا «سید واقف» باشد، چنان بر این بنا نشسته است که هرگز فرض معتبر نبودن آن به ذهن متبادر نمی‎شود. اما مرور تنها سند موجود از بناهای سید حسن واقف در افوشته، یعنی وقف‎نامة این بناها، نشان می‎دهد که این نام چندان مستند نیست؛ به عبارتی چنین نامی در وقف‎نامه وجود ندارد. در همین سند بنای دیگری به نام «چهارصفه و طنبی» معرفی و طی مطالعه‎ای دربارة سند و بناهای افوشته در سال‎های اخیر، فرض یکی بودن بنای «چهارصفه» و «شربت‎خانه» بدون بررسی دقیق دلایل مطرح شده است. هدف اول این پژوهش آن است که روشن کند چنین فرضی چه اندازه صحیح و قابل اثبات است. هرچند اثبات این فرض «شربت‎خانه» بودن یا نبودن بنا را مشخص نمی‎کند. چرا که «چهارصفه» به صورت معماری فضا و «شربت‎خانه» به کارکرد آن اشاره دارد. بنابراین هدف بعدی، یافتن کارکرد بنا است؛ نخست از طریق اعتبارسنجی نام «شربت‎خانه» برای این بنا و سپس از طریق بررسی نام‎هایی که در منابع دیگر به آن اطلاق شده است. محصول این پژوهش که از راه مطالعة سند و کالبد و تفسیر یافته‎ها صورت گرفته است، اول تأیید انطباق «چهارصفه» بر «شربت‎خانه» و دوم برگزیدن نام «چهارصفة تیموری» به جای به‎کاربردن نام‎های برگرفته از کارکردهای مجهول و نامعتبر است.

 

نغمه اسدی چیمه، نیلوفر ملک، حمیدرضا جیحانی. «بازخوانی بنای موسوم به شربت‌خانۀ افوشته براساس وقفنامۀ موقوفات سید واقف»، در صفّه، دورۀ ۳۰، شمارۀ ۴ (زمستان ۱۳۹۹)، ص ۹۱- ۱۰۸. 

 

اطلاعات بیشتر و دریافت مقاله:

http://sofeh.sbu.ac.ir/article/view/28697

اشتراک مطلب
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
میراث و اقلیم| نشست مجازی در پاسداشت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی
- سخنرانان: زهرا اهری، حمیدرضا جیحانی، سید محمد بهشتی، سید هادی احمدی روئینی، امیدعلی صادقی - میزبان: دانشگاه شهید بهشتی و وزارت میراث فرهنگی  -...
بررسی مقولات کلیدی در ادبیات معماری معاصر ایران: ۱۳۲۵-۱۳۹۴ش| حمیدرضا پیشوایی، زهرا میرزایی، سینا زارعی حاجی‌آبادی
از حدود هفتاد سال پیش تا امروز دربارۀ معماری معاصر ایران متن­هایی به زبان فارسی نوشته شده است. پژوهش حاضر دربارۀ این ادبیات و مقولاتِ کلیدیِ مندرج در آن است. به بیان دقیق­تر، در پژوهش حاضر هدف بررسی مهم­ترین مقولات طرح­‌شده در ادبیات معماری معاصر ایران در طی سال­های ۱۳۲۵ تا ۱۳۹۴ش است. برای نیل به این هدف، ۳۸۹ منبع از مهم­ترین منابع مربوط به معماری معاصر ایران گزینش و مقولاتِ مندرج در آن­ها مشخص شده است. درنهایت، این متن­ها بر اساس ۳۷ مقولۀ پربسامد، در قالب نُه دستۀ کلی، تحلیل محتوایی کمّی شده است. فهرست این دسته­‌های کلی چنین است: نسبت معماری امروز با معماری گذشته، معماران، مفاهیم و زمینه‌­ها، سخنان هنجاری، نسبت معماری معاصر ایران با جهان، طرز پرداختن به آثار معماری، مقاطع زمانی، طرز پرداختن به تاریخ، و مدرنیته. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از آن است که در طی هفتاد سال گذشته، مباحث مربوط به...

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر