یکی از مناقشات پرحرارتِ دانشورانه در ابتدای سدۀ بیستم، مناقشه بر سرِ شرق-یا-روم بود که دو مسیر متفاوت پیش روی مورخان هنر میگذاشت: پیجویی بنیادهای معماری «غربی» ــ بهخصوص گوتیک ــ در نبوغ رومی و یا در روحِ هند و ژرمنی آن. با تمرکز بر گفتمانی که حول این مناقشه پدید آمده بود، تالین گریگور در این کتاب جنبش احیای ایرانِ باستان را در پرتو راهبردهای امپریالیستی قدرت و هویت در هندِ تحت استعمار بریتانیا و ایرانِ دورههای قاجاریه و پهلوی مطالعه کرده است.
کتاب اکتشاف دوبارۀ ایران باستان به دست اروپاییان را ابتدا در ادبیات و سپس در تاریخ هنر بررسی میکند. بعد، با پیگیری گفتمانهای بصری غربی دربارۀ ایران باستان از ۱۶۹۹ به بعد، ابداع و بهکارگیری معماری سبک احیاگرانه را از زمان جانشینان تاجوتخت صفویان، افشاریان و زندیان، تا برآمدن صنعتدارانِ پارسی همچون سوژههای جهانوطنِ هندوستانِ استعماری تحلیل کرده است.
نویسنده با تکیه بر طیف وسیعی از روایتهای احیاگرانۀ مرتبط با تاریخ معماری، پیچیدگیها و مقیاس کاربردهای هنرمندانۀ تاریخ هنر غربی را برجسته کرده است که به عقیدۀ او به منظور چالش با دوسویگی استعماری و آرزوهای امپریالیستی بود. به عقیدۀ نویسنده اگرچه امپریالیسم غربی نافعِ شکل دادن به هنر چون خویگان سوداگرانه-بورژوایی بود، پروژهای نیز بود که هژمونی نوعی تاریخنگاشت اروپامحورِ ذوق را متزلزل کرد.
این کتاب یک بازنگری مهم در سبک احیای ایران باستان است و برای خوانندگان علاقهمند به تاریخ هنر و معماری و تاریخهای فکری، بهخصوص کسانی که دربارۀ حوزههایی چون مدرنیستم بینالمللی و ایرانشناسی و تاریخنگاشت تحقیق میکنند، منبعی ضروری است.
- مشخصات کتاب:
Talinn Grigor. The Persian Revival; The Imperialism of the Copy in Iranian and Parsi Architecture. PENN State University Press, 2021.
- فهرست مطالب کتاب:
Prologue: Fallacy of Origins
1. Ancient Iran in Western Art Historiography
2. The Persepolitan Style in British India
3. The Persian Revival as Iranian Modernity
Epilogue: Copy’s Imperialism
- اطلاعات بیشتر: https://www.psupress.org/books/titles/978-0-271-08943-0.html