کتاب‌فروشی در تهران پس از ورود صنعت چاپ به پایتخت آغاز و به تدریج حرفه‌ای شد. مراکز فروش کتاب در تهران، پس از فروش پراکندۀ کتاب به دست افراد مختلف نظیر چاپچی‌ها به وجود آمد. اولین مراکز فروش کتاب در بازار تهرانْ نخست در محل کار صحافان و جایگاه تجار متمولی به وجود آمد که توانایی حمایت مالی از تولید کتاب را داشتند. پس از رونق کار کتاب‌فروشی، بازار کتاب‌فروشان هویت، فضا و فعالیت‌هایی خاص و مستقل یافت. پس از بازار تهران، دومین مکان برای تجمع کتاب‌فروشان خیابان ناصریه بود. نخستین کتاب‌فروشی‌ها پس از مرگ ناصرالدین شاه در این خیابان شکل گرفت. حضور کتاب‌فروشی‌ها و کانون‌های فرهنگی دیگر، ادارات روزنامه‌ها، قرائت‌خانه‌ها و مدارس در این خیابان، همچنين حضور اقشار مختلف مردم در آن، کیفیت خاصی به فضای این خیابان بخشید.
در این تحقیق، هدی بهجت‌پناه، به چگونگی شکل‌گیری مراکز دادوستد کتاب در دورۀ قاجاریان می‌پردازد. بدین منظور می‌کوشد تا با استفاده از منابع مکتوب و مصور و تحلیل آنها، ویٓژگی کالبدی، فضایی و وقایع جاری در این مراکز را بررسی کند و تصویری از این مراکز در شهر آن دوران ارائه دهد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «آغاز حرفۀ کتاب‌فروشی»، به شروع پیشۀ کتاب‌فروشی و پیدایی کتاب‌فروشی در شهر تهران می‌پردازد. در فصل دوم، «بازار»، حضور و برروز پدیدۀ کتاب‌فروشی و کتاب‌فروشان در بازار بررسی می‌شود. در فصل سوم، «ناصریه»، به نقش خیابان ناصریه در شکل‌گیری مکانی شهری برای حضور کتاب‌فروشان می‌پردازد.
هدی بهجت‌پناه. «شهر تهران از منظر مراکز دادوستد کتاب: از ابتدای دورۀ قاجار تا ابتدای دورۀ پهلوی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر زهرا اهری. بهمن۱۳۹۱.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
