در هجوم گستردۀ مغولان به ایران شهرهای بسیاری ویران شد. شهرنشینان بیشماری کشته یا آواره شدند. شهر و شهرنشینی از رونق افتاد. با روی کار آمدن ایلخانان مغول، ساخت و بازسازی شهرها از سر گرفته شد. ایرانیانی به بارگاه آنان نفوذ کردند و در جریان ساخت و بازسازی شهرها نقش داشتند. از بسیاری از این اشخاص کتاب¬هایی برجای مانده است که تصور و ذهنیت شهر نزد آنان را به ایلخانان عرضه میکرد. این منابع متنی میتواند منبع خوبی برای تحقیق دربارۀ شهر در دورۀ ایلخانان باشد.
در این تحقیق، زهرا مشفقیان، در پی فهم ذهنیت مردم از شهر در دورۀ ایلخانی است. بدین منظور میکوشد، با پیگیری لفظ شهر در منابع متنی آن دوره به ویژه متون تاریخی و جغرافیایی، که به دست ایرانیان نوشته شده، به این ذهنیت دست یابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «در باب منابع»، منابعِ متنی تحقیق و ویژگیهای آنها را شرح میدهد. در فصل دوم، «مقولههای سخن از شهر»، مقولاتِ سخن از شهر را در ضمن روایتهایی معرفی میکند. در فصل سوم، «مواضع خیر»، مواضع خیر و خصوصیت آنها را روشن میکند.
مشفقیان، زهرا. «پرسش از شهر در متون سدۀ هشتم». پایاننامۀ کارشناسیارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر مهرداد قیومی بیدهندی. مشاور اول: دکتر زهرا اهری، مشاور دوم: مطهره داناییفر. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، بهمن ۱۳۹۵.