×

جستجو

اوراق سنگین (۶): کتیبۀ برج رسگت و تاریخ‌گذاری بنا| عمادالدین شیخ‌الحکمایی

برج رسکت در روستای رسگت از شهر فریم (پریم) دودانگۀ شهرستان ساری واقع است. نخستین بار آندره گدار در سال ۱۹۳۳ این بنا را شناسایی کرده است. تاریخ ساخت این بنا مبهم و میان سده‌های پنجم تا هفتم شناور است. کتیبۀ دورادور بیرونی زیر گنبد، آیۀ «کلّ نفس ذائقة الموت و نبلوکم بالشّر و الخیر فتنه و الینا ترجعون» (آیۀ ۳۵ سورۀ انبیا) است و بر مقبره بودن این بنا دلیلی قاطع. اما بر سردر بنا نیز کتیبه‌ای گچ‌بری به خط کوفی گل‌دار در چهار سطر دیده می‌شود که سطر پایانی و بخش‌هایی از آن در سال‌های اخیر ریخته و از بین رفته است. نیمی از سطر چهارم کتیبه به خط پهلوی است؛ اما این بخش حتّی در زمان تصویربرداری گدار نیز جز چند عنصر تزیینی، و چند حرف پراکنده چیزی باقی نمانده بود.

در این مقاله تلاش کرده‌اند سطر پایانی کتیبه را بر پایۀ تصویری که در مقاله‌ای از بیوار منتشر شده بود بازخوانی کنند. در این بازخوانی کلماتی که شیلا بلر به صورت دو نام بی‌معنا خوانده بود، خوانا شد. در نتیجه نگارنده معتقد است که نیم‌سطر پایانی این کتیبه نیم‌بیتی فارسی است و به عنوان ماده‌تاریخ به کار رفته است. بنا بر این ماده تاریخ، عدد ۵۳۵ استخراج شد و به عقیدۀ نویسنده، این ماده‌تاریخ، کهن‌ترین ماده‌تاریخی است که در یک بنا استفاده شده است.

 

عمادالدین شیخ‌الحمایی. اوراق سنگین (۶): ۱۵. کتیبۀ برج رسگت و تاریخ‌گذاری بنا» در مجلهٔ فرهنگی و هنری بخارا، شمارۀ ۱۳۸، مرداد و شهریور ۱۳۹۹، ص ۴۸۰- ۴۸۳.

اشتراک مطلب
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
جستار اول از پنج جستار در باب نقش معماری و شهر در رمان یوسف‌آباد، خیابان سی‌وسوم، نوشته‌ی سینا دادخواه [۱] | نازنین عارف‌کیا
آسمانه
داستان‌های شهری را می‌توان نقطه‌ی پیوند ادبیات عامه با دانش معماری و شهرسازی دانست. نویسندگان این داستان‌ها، روایت‌های سیال شخصیت‌های قصه را در کالبدی تشکیل‌شده از عناصر شهری و معماری قرار داده و به عبارت دیگر، داستان‌ها را در شهر و مکان جاری می‌کنند. فضاسازی داستان‌های شهری که با اتکا به تجربه‌ی زیسته‌ی نویسندگان ـ به مثابه‌ شهروندان همان شهر ـ ساخته و پرداخته می‌شود، شیوه‌ی متفاوتی از مواجهه‌ی متون با معماری را به مخاطبان خود نشان می‌دهد.
آجربهمنی‌ها
مهرداد قیومی بیدهندی
هروقت که از کنارِ یک خانه‌ی آجربهمنی می‌گذریم، یا به آن وارد می‌شویم، تاری از تارهای درونمان به صدا درمی‌آید. ‏انگار خانه‌ی آجربهمنی صدایی می‌دهد...
معماری سلجوقی در ایران: مسجد جامع ارومیه | علیرضا انیسی
علیرضا انیسی در این تحقیق به جزئیات مسجد جامع ارومیه، کهن‌ترین مسجد به‌جای‌مانده در آذربایجان غربی، پرداخته است. این بنا، که شاهدی است بر گسترش و تکثیر مسجد‌های گنبد‌دار سلجوقی بیرون از حوزه‌ی مرکزی ایران، با محراب نفیس ایلخانی متعلق به قرن هفتم/سیزدهم زینت یافته. در این تحقیق، اطلاعاتی به‌منظور تشخیص ویژگی‌های اصلی سازه گردآوری شده است.
معرفی هزارتو؛ نشریه‌ی کانون معماران معاصر
در جای‌جای جهان، افراد زیادی در حوزه‌ی معماری نظریه‌پردازی می‌کنند، اما میدان پویای جهانی نظریِ‌ معماری در نوشته‌های فارسی ناشناس و گنگ و دور مانده است. هزارتو قصد دارد در هر شماره به سراغ یکی از این مفاهیمی برود که موضوع بحث نظریه‌پردازان، اندیشمندان، و پژوهشگران حوزه‌ی معماری بوده است. این کار واجب است، نه برای آن که پرزانته‌ی پروژه‌ای را زینت ببخشد یا چند ایسم و اسم غریبه‌ی دیگر به فهمِ معوج ما از نظریه‌ی معماری بیفزاید.

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر