۱۱. تاریخ هنر و روش‌هایش: گلچین انتقادی

(پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر)

‌مشخصات کتاب

Fernie, Eric. (1995). Art history and its methods: a critical anthology. London: Phaidon, 384 pages.

فرنی، اریک. تاريخ هنر و روش‌هايش: گلچینی انتقادی.

‌▫️بررسی کتاب

  اريک فرني در این کتاب چشم‌اندازي از روش‌هاي به‌کاررفته در تاریخ هنر و نیز بررسي سير تحول این روش‌ها و تأثیر هریک از آن روش‌ها در تاریخ‌نویسی هنر ارائه می‌کند. او آثار تاريخ‌نويسان برجسته و مؤثر هنر را، که با نگاه‌هاي متفاوت و گوناگوني نوشته شده، گرد آورده و تحلیل روش‌شناختی کرده و از این طریق، کتاب را مرجعی برای دانشجویان دوره‌ی کارشناسی و استادان آنان در خصوص پرسش‌ها و ابهامات متداول ساخته است. 

کتاب سه بخش دارد: بخش اول، حاوی معرفي‌ خلاصه‌اي از روش‌هاي تاريخ‌نویسی هنر، از عهد باستان تا امروز، است. در اين بخش، فرني سیر روش‌های تاريخ‌نویسي هنر را به هشت دوره تقسيم کرده است: ۱) از عهد باستان تا رنسانس؛ ۲) سده‌های شانزدهم و هفدهم؛ ۳) سده‌ی هجدهم؛ ۴) سده‌ی نوزدهم؛ ۵) اوايل سده‌ی بیستم؛ ۶) نيمه‌ی سده‌ی بیستم؛ ۷) اواخر سده‌ی بیستم؛ ۸) امروز. فرنی سیاقی را که هر روش در آن پیدا شده و بالیده و پذيرفته شده وصف می‌کند؛ مفاهيم اصلي مطرح در تاريخ هنر و نيز شخصيت‌هاي اصلی این حوزه را، که نماينده‌ی رويکردهاي اصلی تاريخ هنر بوده‌اند، معرفی می‌کند. در هریک از این دوره‌ها، اندیشه‌ها و نظریه‌های مطرح و مؤثر و عمر رواج آنها را تبیین کرده است. علاوه بر اینها، این موضوعات نیز در زمره‌ی مطالب بخش اول است: تکوین رشته‌های جدیدی چون باستان‌شناسی و تأثیر آنها در تاریخ‌نویسی هنر؛ روش‌های علوم دقیق و به کار گرفتن آنها در تاریخ هنر؛ معیارها و روش‌های سبک‌شناسی، چگونگی توصیف آثار هنری و معیارهای پردازش آن؛ روش‌های متنوع طبقه‌بندی رویدادها و تعیین عصرها و دوره‌ها در تاریخ هنر؛ بنیادهای فکری و فلسفی مؤثر در تاریخ هنر؛ گرایش‌های میان‌رشته‌ای و توجه به سیاق فرهنگی‌ـ اجتماعی هنرمندان. 

بخش دوم، بخش اصلي کتاب، شامل آثار ۲۷ نويسنده و مورخ مؤثر در تاريخ هنر از دوره‌ی رنسانس تا امروز، به ترتیب زمانی، است. این گلچین متون، همچون دیگر گلچین‌ها، محاسن و معایبی دارد. از محاسن آن هم‌نشینی متونی با موضوع مشابه است، که بررسی تطبیقی آنها را برای خواننده ممکن می‌کند و او را از جستجوهای مکرر برای یافتن چنین متونی بی‌نیاز می‌کند. از عیوب آن انقطاع هر متن برگزیده از متن اصلی و حذف پانوشت‌ها و توضیحات تکمیلی آنهاست، که ممکن است مایه‌ی بدفهمی یا کج‌فهمی شود. با این حال، این بخش مخزنی از اطلاعات اساسی و گزیده‌ی تاریخ هنر است. 

فرنی بر هریک از متون مقدمه‌ای نوشته که در آن، سیره‌ی مختصر نویسنده، رئوس مطالب، نکات اصلی متن، و تحلیل و تفسیر مختصری از متن را آورده است. 

بخش پايانی کتاب واژه‌نامه‌اي است شامل مفاهيم اصلي مربوط به مباحث تاريخ‌ و تاريخ‌نویسی هنر. واژگان برگزيده دامنه‌ای وسیع دارد: از ديدگاه‌هاي فلسفي چون انسان‌مداری و پساساخت‌گري تا رشته‌هاي مَدرسی نظير باستان‌شناسی. کتاب با کتاب‌نگاشت گزیده‌ای در موضوع کتاب به پایان می‌رسد.

این کتاب ترکیبی جامع از کاری تحلیلی در خصوص روش‌های تاریخ‌نویسی هنر همراه با متون پایه‌ی آن، به‌ شیوه‌ای منضبط و استوار است. از این رو، برای دانشجویان تاریخ هنر بسیار مفید است. واژه‌نامه‌ی مختصر و مفید کتاب نیز خواننده را با مفاهیم پایه‌ی این رشته آشنا می‌کند و کتاب‌نامه‌ی گزیده‌اش مهم‌ترین منابع را به او معرفی می‌کند.

فهرست کتاب 

Preface

Part I

Introduction: A History of Methods

From Antiquity to the Renaissance: Piecemeal Beginnings

The Sixteenth and Seventeenth Centuries: Biographies

The Eighteenth Century: Cultural History, and the Cycle 

The Nineteenth Century: Empiricism, Metaphysics and Cultural History 

The Early Twentieth Century: Responses to Modernism 

The Mid-Twentieth Century: Cumulative Variety 

The Late Twentieth Century: New Art Histories 

The Present: Versatility and Potential 

Part II

Texts

1. Giorgio Vasari; The Lives of the Artists, 1568

2. Karel van Mander; The Painter's Book, 1604

3. Giovanni Bellori; Lives of the Modern Painters, Sculptors and Architects, 1672 

4. Johann Joachim Winckelmann; The History of Ancient Art, 1764

5. Johann Wolfgang von Goethe; Of German Architecture, 1772

6. Jacob Burckhardt; Reflections on History, 1872

7. William Morris; The Revival of Architecture, 1888

8. Giovanni Morelli; Italian Painters, 1890

9. Alois Riegl; Late Roman Art Industry, 1901

10. Heinrich Wolfflin; Principles of Art History, 1915

11. Paul Frankl; Principles of Architectural History, 1914

12. Roger Fry; Vision and Design, 1920

13. Henri Focillon; The Life of Forms in Art, 1934

14. Alfred H. Barr; The Development of Abstract Art, 1936

15. Erwin Panofsky; The History of Art as a Humanistic Discipline, 1940

16. Nikolaus Pevsner; An Outline of European Architecture, 1943

17. Arnold Hauser; The Philosophy of Art History, 1959

18. Susan Sontag; Against Interpretation, 1964

19. E. H. Gombrich; In Search of Cultural History, 1967

20. William Fagg; In Search of Meaning in African Art, 1973

21. T. J. Clark; The Conditions of Artistic Creation, 1974

22. John Onians: Art History, Kunstgeschichte and Historia, 1978

23. Michael Baldwin, Charles Harrison and Mel Ramsden; Art History, Art Criticism and Explanation, 1981

24. Svetlana Alpers; Interpretation without Representation, or, The Viewing of Las Meninas, 1983

25. Hans Belting; The End of the History of Art?, 1984

26. Griselda Pollock; Feminist Interventions in the Histories of Art, 1988

27. Olu Oguibe; In the “Heart of Darkness”, 1993

Part III

Glossary of Concepts

analysis/synthesis, anthropology, antiquarianism, archaeology, architecture, art, art history, avant-garde, beauty, biography, canon, classic, connoisseurship, cultural history, culture, cycles, design history, discourse analysis, empiricism, evolution, feminism, forms, geography, Hegelianism, history, humanism, iconography, ideology, intention, Marxism, modernism, patronage, periods, politics, post-, postmodernism, post structuralism, progress, psychoanalysis, psychology, quality, reception theory, representation, semiotics, sources/influences, style, subjects/disciplines, teleology, theory, typology, vocabulary

Selected Bibliography

Index

Acknowledgements

ترجمه‌ی فهرست کتاب 

بخش اول

تاريخ روش‌ها

از عهد باستان تا رنسانس: آغاز تدريجی

سده‌های شانزدهم و هفدهم: زندگی‌نامه‌ها

سده‌ی هجدهم: تاريخ فرهنگی و «چرخه»

سده‌ی نوزدهم: تجربه‌گرايی، متافيزيک و تاريخ فرهنگی

آغاز قرن بيستم: واکنش‌ها به مدرنيسم

نيمه‌ی سده‌ی بيستم: تنوع روزافزون

اواخر سده‌ی بيستم: تاريخ‌های جدید هنر

امروز: چندمنظورگی و ظرفيت‌ها

بخش دوم

متون

۱. جورجو وازاری؛ زندگی هنرمندان ۱۵۶۸

۲. کارل فن مندر؛ کتاب نقاش ۱۶۰۴

۳. جووانی بلّوری؛ زندگی نقاشان، مجسمه‌سازان و معماران مدرن ۱۶۷۲

۴. يوهان يوئاخيم وينکلمن؛ تاريخ هنر باستان ۱۷۶۴

۵. يوهان ولفگانگ فون گوته؛ از معماری ژرمن ۱۷۷۲

۶. ياکوپ بورکهارت؛ بازتاب‌ها بر تاريخ  ۱۸۷۲

۷. ويليام موريس؛ «احيای معماری» ۱۸۸۸

۸. جووانی مورلّی؛ نقاشان ايتاليايی ۱۸۹۰

۹. آلوئيس ريگل؛ صنايع هنر رومی متأخر ۱۹۰۱

۱۰. هاينريش ولفلين؛ مبادی تاريخ هنر ۱۹۱۵

۱۱. پاول فرانکل؛ مبادی تاريخ معماريانه  ۱۹۱۴

۱۲. راجر فرای؛ خيال و طراحی ۱۹۲۰

۱۳. آنری فوسيون؛ زندگی فرم‌ها در هنر ۱۹۳۴

۱۴. آلفرد اچ. بار؛ «تحول هنر انتزاعی» ۱۹۳۶

۱۵. اروين پانوفسکی؛ «تاريخ هنر به مثابه‌ی اصلی انسان‌گرايانه» ۱۹۴۰

۱۶. نيکولاس پفسنر؛ طرح کلی معماری اروپایی ۱۹۴۳

۱۷. آرنولد هاوزر؛  فلسفه‌ی تاريخ هنر ۱۹۵۹

۱۸. سوزان زونتاگ؛ «بر ضدّ تفسير» ۱۹۶۴

۱۹. ارنست گومبریش؛ «در جست‌وجوی تاريخ فرهنگی» ۱۹۶۷

۲۰. ويليام فاگ؛ «به دنبال معنا در معماری افريقايی» ۱۹۷۳

۲۱. تي. جي. کلارک؛ «شرايط آفرينش هنرمندانه» ۱۹۷۴

۲۲. جان اونیانس؛ «تاريخ هنر، کونست‌گشيشته و هيستوريا»  ۱۹۷۸

۲۳. مايکل بالدوين، چارلز هريسون و مِل رمزدن؛ «تاريخ هنر، نقد هنری و تفسير» ۱۹۸۱

۲۴. اسوتلانا آلپرز؛ «شرح بدون بازنمايي يا تماشای لاس مِنيناس» ۱۹۸۳

۲۵. هانس بلتينگ؛ پايان تاريخ هنر؟ ۱۹۸۴

۲۶. گریزلدا پالوک؛ «مداخلات فمينيسم در تاريخ‌های هنر» ۱۹۸۸

۲۷. اولو اوگوئیب؛ «در دل تاريکی» ۱۹۹۳

بخش سوم

واژه‌نامه

تجزيه/ ترکيب، انسان‌شناسی، باستان‌گری (آنتيکوئريانيزم)، باستان‌شناسی، معماری، هنر، تاريخ هنر، آوانگارد، زيبایی، زندگی‌نامه (سیره)، معيار (کانن)، کلاسيک، خبرگی، تاريخ فرهنگی، فرهنگ، چرخه‌ها، تاريخ طراحی، تحليل گفتمان، تجربه‌گرایی، سير تکاملی، فمينيسم، فرم‌ها، جغرافيا، هگلی‌گری، تاريخ، انسان‌گرایی (اومانيسم)، پيکرنگاری، ايدئولوژی، نیّت، مارکسيسم، مدرنيسم، حمايت، دوره‌ها، سياست‌، پساـ، پسامدرنيسم، پساساخت‌گری، پيشرفت، تحليل روانی، روان‌شناسی، کيفيت، نظريه‌ی دریافت، بازنمایی، نمادشناسی، منابع/ تأثيرات، سبک، موضوعات/ رشته‌ها، غايت‌شناسی، نظريه، گونه‌شناسی، واژگان.

کتاب‌شناسی گزیده

نمايه

قدردانی

نکاتی درباره‌ی نویسندگان

۱. تاریخ هنر: دیدگاه‌های معاصر در روش، دینا آرنولد

۲. انتساب جنسیت به بوم نقاشی، نیکولاس چیر

۳. پدیدارشناسی و تفسیر فراجسمانی، آماندا بوئتسکس

۴. بررسی هنر معاصر: پساجنگ، پسامدرن، و سپس چه؟، دن کارلهولم

۵. میشل فوکو و معنای نقاشی، کاترین ام. سوسلوف

۶. کارل مانهایم و آلوئیس ریگل: از تاریخ هنر تا جامعه‌شناسی فرهنگ، جرمی تنر

۷. افسانه‌ی هنری، ایچ. پری چاپمن

۸. سال‌های رقصان، یا نوشتن همچون کاری شگفت، آدرین ریفکین

مشخصات منبع

مهرداد قیومی بیدهندی و دیگران، کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۴، فصل۳.

برای مشاهده‌ی نسخه‌ای از کتاب تاریخ هنر و روش‌هایش: گلچین انتقادی به پیوند زیر مراجعه کنید:

https://archive.org/details/arthistoryitsmet00fern