طلق یا تلک را در متون گوهرشناسی فارسی به عنوان سنگی که چون خرده‌اش بر جایی مالیده شود، آتش در آنجا کارگر نخواهد بود، توصیف می‌کنند. نظامی اشارهای در هفت پیکر به این باور عمومی دارد که: «شیر شو از گربه مطبخ مترس/ طلق شو از آتش دوزخ مترس[۱]» و سعدی چنین سروده که: «نصیب دوزخ اگر طلق بر خود انداید/ چنان درو جهد آتش که چوب نفط اندود [۲]» به طلق اندودن چیزها به فنی اشاره دارد که این سنگ را وقتی خرد کرده و بسایند تا پولک‌هایش ریز شود و بتوان با چسبی آمیخت یا در اصطلاح متون صناعات «محلوب» شود، قابل مالیدن به سطوح می‌شود. در سفرنامۀ شاردن اشارهای به روش‌های بنایان اصفهانی در اندودکاری بدنه‌ها با آهک و طلق خردشده وجود دارد و شاردن اشاره کرده که پس از اندودکاری این بدنه‌ها همچون دیوار نقره‌پوشیده دیده می‌شوند و ایرانیان این گرد براق را زرورق می‌نامند[۳]. زرورق البته نامی است که در نوشته‌های فارسی ساکنان هند به طلق داده می‌شده است. شاردن جزییات روش کار بنایان را هم توصیف می‌کند و به اندودکاری کاهگل و اجرای نرمه اندودی روی آن اشاره می‌کند که لایۀ نقره‌فام سرانجام بر روی این دو لایه کشیده می‌شود. دیگر سیاح فرانسوی همین زمان، تاورنیه همین فن را به نحو دیگری توصیف کرده و می‌نویسد که دیوار بنا پس از اتمام کار مرمرین به نظر می‌رسد[۴]. این مرمرین و نقره‌فام بودن دیوارها را در چندین بنا که اندود اصیل میانۀ قرن یازدهم هجری دستکاری نشده هنوز می‌توان دید. طلق البته در صفحات بزرگ شفاف همچون شیشه کاربردهای دیگر مثلاً در تابدان‌های حمام‌ها داشته و حتی بر روی صفحات بزرگ طلق در هند نقاشی می‌شده است. گرچه سفرنامه‌نویسان اشاره دارند که طلق معادن ایران ریزدانه می‌شکند و برای نقاشان به عنوان رنگ مناسب‌تر است.
اشارۀ جذاب دیگر به طلق را در وقایع‌نگاری محمد طاهر وحید از دوران شاه عباس دوم می‌توان دید که توصیفی از بزمی در چمن عباس آباد به سال ۱۰۶۷هجری قمری با حضور سفیری خارجی می‌آورد که در آن بزم: «امر اشرف نفاذ یافت که عمارت مبارکه را که در باغ مزبور احداث شده آیین بسته چراغان نمایند و ....انواع صور و تماثیل از طلق و شیشه‌ای ملون به طرح و آراستگی گلشن مهیا نموده در پیش چراغ‌ها بر پای دارند که روشنایی شموع به الوان مختلفه در نظر بینندگان جلوه‌گر گردد و منظور نظر کیمیا اثر آن بود که ایلچی روم در آن مکان تمام صفای خورشید ضیا احراز رخصت پایبوس نماید[۵]». این توصیف اشاره به نوعی نمایش سایه‌ای اشاره دارد که بازیچه‌های آن را از طلق ساخته بوده‌اند.
برای خواندن مشروح پژوهش منتشر شده در باب طلق در نقاشی دیواری دورۀ صفوی نک:
Karimy, A. H., & Holakooei, P. (2019). Looking Like Silver: Mica as a Pigment in Mid-Seventeenth Century Persian Wall Decorations. Iran, 1-10.
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/05786967.2019.1701524
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
