تاریخ فرهنگی از اواخر سدۀ نوزدهم و بر اثر توجه به این موضوع شکل گرفت که در تاریخ‌نگاری کلاسیک تمرکز بر ثبت رویدادهای کلان گذشته مانند رویدادهای سیاسی، جنگ‌ها و فتح‌ها بود و بسیاری از موضوعات کوچک یا پنهان نادیده انگاشته می‌شد. در ابتدا فضای کلی حاکم بر جامعه و روح زمانه مورخان را از دیدن موضوعات نادیده بازمی‌داشت؛ اما به مرور با تحول در مفهوم فرهنگ ، توجه مورخان به اندیشۀ عامه، فرهنگ عامه و زندگی روزمره جلب شد.
تاریخ معماری معمولاً محدود به شناخت بناهای شاخص گذشته و تحلیل آنها از نگاه متخصصان هنر و معماری است. کمتر در آن توجهی به افکار و احساسات مردمان عادی دربارۀ بناهای مختلف می‌شود؛ و کمتر در آن تلاشی برای شناخت بناهای کم‌اهمیت و حاشیه‌ای صورت می‌گیرد. تاریخ فرهنگی رویکردی است به تاریخ که هدف آن شناخت همین وجوه کمتردیده و مغفول گذشته است. با اختیار کردن این رویکرد می‌توان به شناخت همه جانبه‌تر و عمیق‌تری از تاریخ معماری ایران نیز رسید. رویکرد تاریخ فرهنگی معماری ایران، راهی است برای شناخت معماری، آن‌گونه که مردمان گذشته درک می‌کرده‌اند.
در این تحقیق، نازنین شهیدی مارنانی به دنبال شناسایی و معرفی رویکرد تاریخ فرهنگی و بحث در چگونگی به کارگرفتن آن در مطالعۀ تاریخ معماری ایران است. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، به شناخت چیستی تاریخ فرهنگی، از راه بررسی پیشینه و سیر تحول آن می‌پردازد. در فصل دوم، مصداق‌هایی از پژوهش‌های انجام شده در زمینۀ تاریخ فرهنگی معماری کشورهای دیگر معرفی و مرور می‌شود؛ و در فصل آخر، سخن بر تاریخ فرهنگی معماری ایران متمرکز می‌شود. در این فصل، ابتدا از ضرورت اختیار کردن این رویکرد در شناخت تاریخ معماری ایران و امکان‌سنجی اختیار آن در حوزۀ فرهنگی ایران سخن می‌گوید و سپس بحث می‌کند که در صورت اختیار کردن این رویکرد، دربارۀ چه نوع موضوعات و با کمک چه نوع منابعی می‌توان پژوهش کرد.
نازنین شهیدی مارنانی. «درآمدی بر تاریخ فرهنگی معماری ایران». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر مهرداد قیومی بیدهندی، استاد مشاور: دکتر نعمت‌الله فاضلی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، بهمن ۱۳۹۰.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
