هر روز با گفتارها و نوشتارهایی مواجهیم که از گذشته خبر می‌دهند. موضوع برخیْ هنر و معماری است و تعمق و تأمل در آنها بخشی از مسیر کار ما را شکل میدهد. اغلب چنین متن‌هایی را مجموعه‌ای از خبر و نظر دربارۀ بناها و بانیان و بنّایان می‌دانیم که در بهترین وضع، می‌توانیم شواهدی بجوییم و صدق یا کذب آنها را مشخص کنیم. مجموعه‌ای منسجم یا پراکنده از وقایع و واقعیت‌های هنر و معماری که آزمودن صحت آنها پایان مسیر تحقیق است. اما آشکار است که می‌توانیم اندکی دورتر بایستیم و از چیستی و چگونگی پیدایش آن گفتار و نوشتار بپرسیم و در واژه‌ها و ویژگی‌های آن دقت کنیم. می‌توانیم بپرسیم گفتار و نوشتاری دربارۀ گذشتۀ هنر و معماری چگونه چیزی را پیش روی ما قرار میدهد؟ آنچه پیش روی ماست از کجا آمده؟ چه ویژگی‌هایی دارد و شناخت ویژگی‌های آن چه کمکی به ما می‌کند؟ باید توجه کنیم که همواره آنچه می‌خوانیم یا می‌شنویم، پیشتر در جایی و به صورتی حاضر بوده است. پس از این هم در جایی حاضر خواهد شد و به گفتار و نوشتار دیگری شکل خواهند داد. در واقع هر متنی که در اختیار داریم، از نظرگاهی مطرح شده، متأثر از گفتارها و نوشتارهای دیگری است و خود نیز در شکل‌دادن به نظرگاه‌ها و متن‌هایی اثر می‌گذارد. بنا بر این برای فهم بهتر آنچه پیش رو داریم، لازم است چارچوب بزرگتری را تصور کنیم. چارچوبی که گفتار و نوشتار را در کنار متن‌های مرتبط قرار دهد و دری بر فهم تأثیرات و تأثرات آنها بگشاید. چنین تصور و تعریفی هر گفتار و نوشتار را کنار هم‌نشینان و شیوه‌های پیدایش و مصرفش قرار میدهد و آنها را ساختۀ حوزه‌های بزرگتر می‌داند. از این منظرْ حوزه‌های گوناگونی که سخن معماری و گذشته در آنها جاری است در تثبیت آنچه گفتار و نوشتارشان عرضه می‌کند با هم رقیبند. چنانکه هرکدام می‌کوشند راه مقبولیت دسته‌ای از سخنان را بگشایند و باقی را به حاشیه ببرند. حوزه‌های سخن و چارچوب‌هایشانْ گفتن و نوشتن دربارۀ وقایع و واقعیت‌های معماری گذشته و گذشتۀ معماری را ممکن می‌کنند و بر اثر وجود آنها، آنچه می‌خوانیم و می‌شنویم به صورتی خاص به ما می‌رسد. پس هر گفتار و نوشتار که دربارۀ گذشته خبر میدهد و موضوعش معماری است، پنجره‌ای به واقعیت‌های دور و نزدیک این حوزه می‌گشاید. پنجره‌ای که دیدن بعضی چیزها را بر ما ممکن می‌کند، چیزهایی را می‌پوشاند و در نهایت تعمق در دیده‌ها و جستجوی نادیده‌های محققان را ضروری می‌سازد.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
