۸. تاریخ هنر در برابر زیبایی‌شناسی (پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر) مشخصات کتاب
Elkins, James. (2006). Art History Versus Aesthetics. The art seminar; vol.1. New York: Rutledge, 306 pages.
الکینز، جیمز. تاریخ هنر در برابر زیبایی‌شناسی.
بررسی کتاب این کتاب مجلد نخست از مجموعه‌ی هفتگانه‌ای است با عنوان «هم‌اندیشی‌های هنر»، که به کوشش جیمز الکینز فراهم آمده است. هدف اصلی از این دوره عرضه‌ی آخرین نظرها درباره‌ی حوزه‌های نظری گوناگون هنر است. کار تهیه‌ی هر مجلد با میزگردی آغاز شده است که متن تحریرشده‌اش را در انتهای مجلد ذیربط عرضه کرده‌اند. هر مجلد با مقدمه‌ای درباره‌ی کلیت و اصول و فروع موضوع آن مجلد آغاز می‌شود. در پی آن، فصل یا فصولی درباره‌ی «مبادی» آن مبحث می‌آید. بخش مبادی حاوی مقاله‌هایی است که پیش از میزگرد، در آن موضوع منتشر شده بوده است. سپس متن تحریرشده‌ی میزگرد است و در نهایت بخشی است به نام «نظرها»، حاوی نظر آزادانه‌ی آن دسته از اهل نظر که در میزگرد شرکت نکرده‌اند. موضوع این مجلد تقابل یا تعامل دو رشته‌ی تاریخ هنر و زیبایی‌شناسی است. این دو حوزه‌ی مجزا در تعریف زیبایی با هم جدل دارند و برای درک آثار هنری راه‌های متفاوتی پیشنهاد می‌کنند. از دیدگاه نظریه‌پردازانی که پایگاهشان در خود زیبایی‌شناسی و فلسفه‌ی زیبایی است، موضوع زیبایی‌شناسی مفاهیمی چون زیبایی و والایی است که جهان‌‌شمول است. در مقابل، از دیدگاه نظریه‌پردازانی که پایگاهشان در تاریخ هنر است، زیبایی مقید به اوضاع و احوال تاریخی است و تاریخ در خلق و در نتیجه در فهم و تحسین زیبایی مدخلیت و محوریت دارد. بخش ۱، بخش مقدماتی این مجلد، فقط یک مقاله دارد. روبرت جرو در این مقاله طیفی از دیدگاه‌ها را درباره‌ی حدود زیبایی‌شناسی و ارزیابی هنر پیش می‌نهد؛ از رویکردهایی که مواجهه با اثر را امری بی‌واسطه می‌دانند تا آن دسته که این مواجهه را ضرورتاً مقید به نظریه می‌دانند. گروه اول معتقدند که زیبایی‌شناسی با مواجهه‌ی بلافاصل با اثر هنری سروکار دارد؛ یعنی با امعان در خود اثر نه با واسطه‌ی عامل‌هایی چون نظریه‌ی هنر و عمل هنر و تاریخ هنر. به سخن دیگر، اینان داوری زیبایی‌شناختی را امری قائم بذات می‌دانند. در مقابل، گروه دوم مدعی‌اند که نظریه و عمل منطقاً در داوری زیبایی‌شناختی تنیده‌اند؛ زیرا نظریه و عمل در خود اثر هنری تنیده است. از چنین موضعی مبنایی منسجم برای سخن گفتن از «درست» و «نادرست» در داوری زیبایی‌شناسی و نقد هنر تمهید می‌شود. اختلاف اصلی این دو گروه بر سر این است که آیا زیبایی‌شناسی از جنبه‌های نظری اثر هنری مستقل است یا بدان وابسته است. از سده‌ی هجدهم به بعد، اندیشمندان بسیاری کوشیدند این دو سر طیف را به هم نزدیک کنند. از نخستین آنان آلکساندر باومگارتن است، که اصطلاح «زیبایی‌شناسی» (استتیک) را باب کرد. نویسنده پس از بیان خلاصه‌ای از دیدگاه باومگارتن و سپس دیوید هیوم، به‌تفصیل به آراء ایمانوئل کانت می‌پردازد و نشان می‌دهد که پیامدهای اندیشه‌ی کانت در نقد قوه‌ی حکم چگونه تفکر مدرن زیبایی‌شناسی را پدید آورد و سپس به اندیشه‌هایی چون باخودبیگانگی زیبایی‌شناختی و ضدزیبایی‌شناسی رسید. آن‌گاه از آراء اندیشمندانی دیگر ــ برنشتاین، تئودور آدورنو، آرتور دانتو، تی‌یری دو دوو، استفن دیویز، نوئل کارول، جیمز شلی، فرنک سیبلی و سرانجام فرانسیس هاچسن یاد می‌کند. نویسنده در بیان آراء اندیشمندان سوی دیگر طیف، یعنی معتقدان به قید تاریخ و نظریه در زیبایی‌شناسی، از اندیشمندان کمتری یاد کرده است. در صدر آنان، اروین پانوفسکی است که معتقد است ارزیابی زیبایی‌شناسانه بدون تعیین تاریخ اثر هنر و موقع خاص آن اثر در تاریخ هنر محال است. کندال والتن و دنیس داتن و ژاک رانسی‌یر از این گروه‌اند.
خش ۲، «مبادی»، حاوی دو مقاله است که پیش از میزگرد، آنها را در اختیار شرکت‌کنندگان گذاشته بودند تا زمینه‌ای برای بحث بچینند. در مقاله‌ی اول، جوزف مارگولیس از ضرورت فرارفتن از بحث‌های ملال‌آور منحصر به شکل اثر هنری سخن می‌گوید و بر به‌کارگیری فلسفه‌ی هنر برای پیشبرد مباحث زیبایی‌شناسی تأکید می‌کند. در مقاله‌ی دوم، جیمز الکینز به تفاوت دیدگاه‌ها و دغدغه‌ها و زبان مورخان هنر و هنرشناسان می‌پردازد و مورخان را به اندیشیدن درباره‌ی ارتباط میان مسائل جزئی و انضمامی با اندیشه‌ها و امور انتزاعی می‌خواند. بخش اصلی کتاب بخش ۳ است که به متن هم‌اندیشی اختصاص دارد. در این هم‌اندیشی، دوازده فیلسوف هنر و مورخ هنر و هنرشناس برجسته در گفتگو با هم دیدگاه‌های خود را پیش می‌کشند و بر سر آنها مباحثه می‌کنند. در بخش چهارم، این هم‌اندیشی به صورت کتبی در میان ۲۹ اندیشمند دیگر ادامه یافته است. ایشان نظرها و ارزیابی‌های خود از هم‌اندیشی را در نوشته‌ای ــ از مقاله‌ی بلند گرفته تا نوشته‌ای کوتاه، از مقاله‌ی علمی گرفته تا یادداشتی عاطفی ــ بیان کرده‌اند. آراء اندیشمندان در دو بخش ۳ و ۴ بسیار متنوع است و تقریباً همه‌ی طیفی را که در مقدمه (بخش ۱) بیان شده است در بر می‌گیرد. کتاب با بخش ۵ خاتمه می‌یابد، که حاوی دو مقاله‌ی انتقادی از دو پژوهشگر دیگر است. اگر بپذیریم که یکی از راه‌های شناخت تاریخ هنر، مبادی و مبانی و پرسش‌های اصلی و حدود و ثغور آن، شناخت اضداد آن و آراء مخالف تاریخ هنر است، این کتاب منبع مناسبی برای شناسایی آراء اندیشمندان مخالف تاریخ هنر، و نیز دفاع اندیشمندان موافق آن است. ارتباط تاریخ هنر با عمل و آفرینش هنری از یک سو و میزان مدخلیت فلسفه و نظریه در تاریخ هنر از سوی دیگر از مهم‌ترین حوزه‌های مجادله در تاریخ هنر است. در این کتاب، می‌توان با آراء بسیار متنوع اندیشمندان مغرب‌زمین آشنا شد. فهرست کتاب
Series Preface, James Elkins Section 1. Introduction The Border of the Aesthetic, Robert Gero Section 2. Starting Points Exorcising the Dreariness of Aesthtetics, Joseph Margolis Why Don’t Any Historians Attend Aesthetics Conferences?, James Elkins Section 3. The Art Seminar Participants: Diarmuid Costello, Arthur Danto, Nicholas Davey, Anna Dezeuze, Martin Donougho, Thierry dc Duve, James Elkins, Francis Halsall, John Hyman, David Raskin, Dominic Willsdon, Richard Woodfield Section 4. Assessments Diarmuid Costello, Anna Dezeuze, Dominic Willsdon, David Raskin, John Hyman, Francis Halsall, Richard Woodfield, Ladislav Kesncr, Joseph Margolis, Crispin Sartwell, Paul Crowther, Mary Rawlinson, Jan Bakos, Alexander Nehamas, Ciaran Benson, Wendy Steiner, Mathew Rzmpley, Keith Moxey, Christine Wertheim, Eva Schurmann, Harry Cooper, Adrian Rifkin, David J. Getsy, Michael Kelly, Margaret Iversen, Michael J. Golec, Michael Newman, Gregg M. Horowitz, Stephen Melville Section 5. Afterwords Modernism as Aesthetics and Art History, J. M. Bernstein Island Mysteries, Marc Redfield Notes on Contributors Index
ترجمه‌ی فهرست کتاب پیش‌گفتارِ مجموعه، جیمز الکینز بخش ۱. مقدمه مرزهای زیبایی‌شناسی روبرت جرو بخش ۲. مبادی دورکردن کسالت از کار زیبایی‌شناسی جوزف مارگولیس چرا مورخان هنر به کنفرانس‌های زیبایی‌شناسی تمایلی نشان نمی‌دهند؟ جیمز الکینز بخش ۳. میزگرد هنر شرکت‌کنندگان: دایارموید کاستلو، آرتور دانتو، نیکلاس دیوی، آنا دزِزو، مارتین دونوگو، تیری د داو، جیمز الکینز، فرانسیس هلسل، جان هیمان، دیوید راسکین، دومینیک ویلسدون، ریچارد وودفیلد بخش ۴. نظرها دایارموید کاستلو، آنا دزِزو، دومینیک ویلسدون، دیوید راسکین، جان هیمان، فرانسیس هالسل، ریچارد وودفیلد، لادیسلاو کسنر، جوزف مارگولیس، کریسپین استارت‌ول، ماری راولینسون، جان باکوس، الکساندر نهاماس، سیرِن بنسون، وندی اشتاینر، متیو رمپلی، کیت ماکزی، کریستسن ورتیم، اوا شورمن، هری کوپر، آدریان ریفکین، دیوید جی. گتسی، مایکل کلی، مارگریت آیورسون، مایکل جی. گولک، مایکل نیومن، گِرگ ام هورویتز، استفان ملویل بخش ۵. پی‌گفتار زیبایی‌شناسی و تاریخ هنر در مدرنیسم، جی. ام. برنشتاین رمز و رازهای جزیره، مارک ردفیلد درباره‌ی نویسندگان نمایه مشخصات منبع مهرداد قیومی بیدهندی و دیگران، کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۴، فصل۳. برای مشاهده‌ی نسخه‌ای از کتاب تاریخ هنر در برابر زیبایی‌شناسی به پیوند زیر مراجعه کنید :
«مسجد سنجیده‌ی قزوین: کارکرد و زمان ساخت» | لیلا قاسمی، زهره تفضلی
اسطوره و اسطوره‌شناسی نزد ژرژ فردریش کروزر | نخستین نشست از سلسله نشست‌های سهراب
ایران‌شناسی در قلمرو زبان آلمانی (دو گزارش تاریخی) | رودیگر اشمیت، مانفرد لورنتس
تاریخ هنر و نهادهایش: بنیادهای یک رشته (۱) | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
