۱۰. نظریه برای تاریخ هنر
(پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر)
مشخصات کتاب
Emerling, Jae. (2005). Theory for Art History. New York: Routledge, 244 pages.
امیرلینگ، جی. نظریه برای تاریخ هنر.
بررسی کتاب
این کتاب مقدمه‌ای است بر نظریه‌ی انتقادی با تکیه بر چرایی و چگونگی اثر آن در تاریخ هنر. در دهه‌های اخیر، نظریه‌های متنوعی در تاریخ هنر مطرح شده است. برخی از نظریه‌ها، از جمله نظریه‌های زبان و جنسیت، به مباحثی اساسی در تاریخ هنر تبدیل شده است. امیرلینگ، استاد هنرهای معاصر در دانشگاه کارولینای شمالی، در ابتدای کتاب اجمالاً به رویکردهای متفاوت تاریخ هنر پرداخته؛ سپس نظریه‌ی انتقادی را، که با زبان‌شناسی و پدیدارشناسی قرابت دارد، به منزله‌ی یکی از مباحث مطرح در حوزه‌ی زیبایی‌شناسی، معرفی کرده است. یکی از عوامل پیدایی نظریه‌ی انتقادی در سده‌ی اخیر تعامل میان متخصصان رشته‌های مرتبط با تاریخ هنر، چون زبان‌شناسی و سیاست، است. نویسنده شماری از مهم‌ترین متفکران نظریه‌ی انتقادی و اندیشه‌های آنان را که تأثیری شایان توجه در متفکران و نویسندگان علوم انسانی و اجتماعی، عموماً، و در تاریخ هنر، خصوصاً، داشته معرفی کرده است. به عبارت دیگر، نویسنده در این کتاب به دنبال معرفی آراء اصلی متفکران معاصر در رشته‌هایی به‌جز تاریخ هنر در زمینه‌ی تاریخ هنر است.
نظریه‌ی انتقادی در تاریخ هنر به منزله‌ی ابزاری تفسیری است که به محقق امکان می‌دهد هم هنر معاصر و مدرن را فهم کند و هم خارج از سیطره‌ی اقوال رایج در تاریخ هنر، به مطالعه‌ی هنر غیرغربی بپردازد. نفی قول مسلط از ویژگی‌های مشترک همه‌ی نظریه‌هایی است که از آنها در ذیل عنوان کلی «نظریه‌ی انتقادی» یاد می‌کنند. این قول مسلط ممکن است متأثر از فرهنگ مسلط غربی، فرهنگ مسلط سفیدپوستان، فرهنگ مسلط سرمایه‌داری، فرهنگ مسلط استعمار یا فرهنگ مسلط غربی، یا فرهنگ مسلط مردانه باشد. با نفی قیود فرهنگ مسلط، پرسش‌هایی تازه در زمینه‌ی فهم و تفسیر هنر و تاریخ هنر پیش می‌آید. از این راه است که نظریه‌ی انتقادی با هنر نسبتی درونی و همیشگی دارد. مثلاً یکی از پرسش‌هایی که نویسنده به آن می‌پردازد ماهیت تاریخ هنر و استقلال یا وابستگی آن به گفتمان‌های رایج است. نویسنده از منظر نظریه‌ی انتقادی نشان می‌دهد که تاریخ هنر حقیقتی مستقل نیست و نتیجه‌ی گفتمان‌های تاریخ، سبک‌شناسی، یا سیاست است. از چنین راه‌هایی است که نظریه‌ی انتقادی در مفاهیم اصلی تاریخ هنر مانند اثر هنری، مخاطب، و نتایج خلق و بهره از آثار هنری تردید و در مفروضات آن بازنگری می‌کند.
نویسنده کتاب را بر مبنای نام اندیشمندان و فیلسوفان مؤثر در تاریخ هنر تنظیم کرده است: در بخش نخست، چهار متفکر متعلق به سده‌ی نوزدهم (با عنوان «پیشینیان»)، و در بخش دوم، ۲۲ متفکر سده‌ی بیستم (با عنوان «نظریه برای تاریخ هنر») را معرفی کرده و سپس به بحث در تأثیر آنان در تاریخ هنر پرداخته است. کتاب با مؤخره‌ای درباره‌ی آینده‌ی تاریخ هنر و نظریه‌ی انتقادی پایان می‌یابد.
این کتاب برای سه گروه از مخاطبان نوشته شده است: دانشجویان رشته‌های نظریه و روش‌شناسی تاریخ هنر؛ دانش‌آموختگانی که در پی آشنایی با نظریه‌ی انتقادی و منابع اصلی آن‌اند تا بتوانند در بحث‌های روز شرکت کنند؛ استادان و محققان تاریخ هنر، برای آشنا کردن دانشجویان با مباحث و دیدگاه‌های معاصر و نیز پاسخ دادن به این پرسش که چگونه دیدگاه‌های فلسفی در گفتمان تاریخ هنر اثر می‌گذارد. این کتاب چون ضمیمه‌ای بر دیگر منابع برای تدریس در دوره‌های فلسفه‌ی هنر و تاریخ هنر قابل استفاده است. خواننده برای بهره بردن از این کتاب، پیش از آن باید کتاب‌های بنیادی مباحث نظری و روشی تاریخ هنر را مطالعه کرده باشد.
فهرست کتاب
Acknowledgments
Introduction
Predecessors
1. Sigmund Freud
2. Karl Marx
3. Friedrich Nietzsche
4. Ferdinand de Saussure
Theory for Art History
5. Theodor W. Adorno
6. Giorgio Agamben
7. Louis Althusser
8. Alain Badiou
9. Roland Barthes
10. Georges Bataille
l 1. Jean Baudrillard
12. Walter Benjamin
I3. Pierre Bourdieu
14. Judith Butler
15. Gilles Deleuze and Felix Guattari
I6. Jacques Derrida
I7. Michel Foucault
18. Martrin Heidegger
19. Luce Irigaray
20. Julia Kristeva
21. Jacques Lacan
22. Emmanuel Levinas
25. Jean-Francois Lyotard
24. Maurice Merleau-Ponty
25. Edward W Said
26. Gayatri Chakravorty Spivak
Afterword
27. A Relarion of Immanence: The Afterlife of Art History and Critical Theory
ترجمه‌ی فهرست کتاب
مقدمه
پیشینیان
۱. زیکمونت فروید
۲. کارل مارکس
۳. فریدریش نیچه
۴. فردینان دو سوسور
نظریه برای تاریخ هنر
۵ . تئودور آدورنو
۶ . جورجو آگامبن
۷ . لویی آلتوسر
۸ . آلن بادیو (بدیو)
۹ . رولان بارت
۱۰ . ژرژ باتای
۱۱ . ژان بودریار
۱۲. والتر بنیامین
۱۳ . پی‌یر بوردیو
۱۴ . جودیت باتلر
۱۵ . ژیل دلوز و فلیکس گاتاری
۱۶ . ژاک دریدا
۱۷ . میشل فوکو
۱۸ . مارتین هایدگر
۱۹ . لوس ایریگاره
۲۰ . جولیا کریستِوا
۲۱ . ژاک لاکان
۲۲ . امانوئل لِویناس
۲۳ . ژان فرانسوا لیوتار
۲۴ . موریس مرلوـ پونتی
۲۵ . ادوارد دابلیو. سعید
۲۶ . گایاتری چاکراورتی اسپیواک
مؤخره
۲۷ . ارتباطی همیشگی: ادامه‌ی حیات تاریخ هنر و نظریه‌ی انتقادی
مشخصات منبع
مهرداد قیومی بیدهندی و دیگران، کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۴، فصل۳.
برای مشاهده‌ی نسخه‌ای از کتاب نظریه برای تاریخ هنر به پیوند زیر مراجعه کنید:
«مسجد سنجیده‌ی قزوین: کارکرد و زمان ساخت» | لیلا قاسمی، زهره تفضلی
اسطوره و اسطوره‌شناسی نزد ژرژ فردریش کروزر | نخستین نشست از سلسله نشست‌های سهراب
ایران‌شناسی در قلمرو زبان آلمانی (دو گزارش تاریخی) | رودیگر اشمیت، مانفرد لورنتس
تاریخ هنر و نهادهایش: بنیادهای یک رشته (۱) | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
