فرهنگ نَبَطی در زمینۀ تصویرگری گنجینه‌ای غنی از مضامین کهنِ همسایگان پیرامونی و ذهنیّات بومی بوده که طی سده‌های متمادی بالیده و گسترش یافت، و برخی از بن‌مایه‌های آن در سرزمین‌های مرتبط به‌خصوص همسایه جنوبی ــ عربستان مرکزی ــ تقلید یا با تغییراتی بازآرایی شد. پرسش اصلی این پژوهش این بوده است که ذهنیّات متنوع تصویرسازی نَبَطی، خاصّه دلالت‌های اجتماعی و فرهنگی آن، چه بوده و این ذهنیّات چگونه و تا چه حد بر ذهنیّت‌های تصویریِ اعراب ساکن در عربستان مرکزی تأثیر نهاده است؟ در این پژوهش با رویکرد انسان‌شناسیِ فرهنگی و اجتماعی و با بررسی شواهد متنوع مادی، به‌ویژه گزارش‌های باستان‌شناسان، دلالت‌ها و کارکردهای اجتماعی تصویر در زندگی روزانه، چون قدرت تأثیرگذاری تصاویر و ممنوعیت مقطعیِ تصاویر انسانی در مقابرْ بررسی شده و نشان داده شد که این ذهنیّاتِ رایج در میان نَبَطی‌ها از راه‌های مختلف فرهنگی، مانند مراودات تجاری و به‌نحوِ عینی‌تر، به‌واسطۀ مجسمه‌هایی چون بت‌های الهگان (از جمله عزی) در میان ساکنان عربستان مرکزی هم رسوخ کرد؛ چنان‌که شباهت‌های فرهنگی عمده‌ای در این زمینه به دست آمد.
مشخصات مقاله:
ذیلابی، نگار. «دلالت‌های اجتماعی و فرهنگی تصویرگری نَبَطی و تأثیر آن بر ذهنیّت‌های تصویری در عربستان مرکزی»، در تحقیقات تاریخ اجتماعی، دورهٔ ۱۳، شمارهٔ ۱ (بهار و تابستان ۱۴۰۲)
برای دریافت مقاله به پیوند زیر مراجعه کنید:
جستار چهارم از پنج جستار در باب نقش معماری و شهر در رمان یوسف‌آباد، خیابان سی‌وسوم، نوشته‌ی سینا دادخواه [۴] | نازنین عارف‌کیا
گزیده‌ی متن؛ به مناسبت روز سعدی
گزیده‌ی متن؛ به مناسبت روز سعدی
«زنان و صنعت ساختمان در بریتانیا و ایرلند عصر جرجی» | کانر لوسی
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
