آداب در صناعات و حوزه‌های مختلفْ سنتی در فرهنگ ایرانی است و معماری هم به منزلۀ یکی از مهم‌ترین صناعات خارج از این سنت و بدون آداب نیست. باید‌ها و نبایدها و آداب مختلف ظاهری و باطنی هر حوزه در آداب‌نامه‌های آن به بروز می‌رسد. معماری از معدود صناعاتی است که نوشتن دربارۀ آن معمول نبوده است و آداب‌نامه‌ای از آن در دست نیست، اما به این معنا نیست که معماری آداب نداشته است. آداب‌نامه‌های بسیاری در دیگر مظاهر فرهنگ ایرانی، از جمله خوشنویسی و کتابت، در دست است که به کمک آنها می‌توان به برخی از وجوه معماری از منظری که آداب را بر ما عرضه می‌کند پی برد.
در این تحقیق، مریم حیدرخانی، در پی فهم بهتر معماری از راه تبیین آداب است. بدین منظور، می‌کوشد تا بر اساس رسالات آداب خط و خوشنویسی و استفاده از سایر ادب‌نامه‌ها و متون موجود به تصویری از ساختار و کلیت احتمالی آداب معماری دست یابد. این تحقیق چهار فصل دارد. فصل اول، «صناعت و ادب»، به تبیین مفهوم صناعت و ادب می‌پردازد که به منزلۀ مقدمه‌ای برای سایر فصل‌های تحقیق است. در فصل دوم، «آداب خط و کتابت»، به تفسیر آداب‌نامه‌های خط، ساختار، محتوا و مقولات آن و چگونگی تبیین آنها در صناعت خوشنویسی بررسی می‌شود. در فصل سوم، «اشتراک و افتراق خوشنویسی»، به بررسی تفاوت‌ها و اشتراکات خوشنویسی و معماری، در حدود مباحث مطرح شده در فصل‌های پیش، می‌پردازد. در فصل آخر، «آداب معماری»، مباحث و مقولات آداب معماری، بر اساس آداب خوشنویسی و مستنداتی که از معماری در اختیار است، مطرح می‌شود و طرحی از آداب معماری پیش می‌نهد.
مریم حیدرخانی. «جستجوی آداب معماری ایرانی برمبنای رساله‌‌های ادب». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر مهرداد قیومی بیدهندی. اساد مشاور: دکتر ایرج نعیمایی عالی. بهمن۱۳۹۱.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
