ام خانه از دیرباز در زندگی ما نقش مهمی داشته است. اگر خانه ای بام نداشته باشد، یا نتوان وجود آن را در پیرامون خانه حس کرد و یا اگر بام خانه بلا استفاده باشد، افراد احساس بی سرپناهی می‌کنند.
این کارکرد سرپناه بودن را نمی‌توان تنها با ساختن یک شیروانی یا یک بام بزرگ بر روی ساختمان بوجود آورد. خود بام در صورتی می‌تواند به تنهایی سرپناه باشد که فرایند زندگی را در برگفته و آن را شامل شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بچه‌ها و بزرگترها به طور ذاتی بام‌هایی را دوست دارند که حالت سرپناه دارد. (الکساندر، زبان الگو، الگوی ۱۱۷)
در خانه‌های تاریخی گرگان، بام جایگاه و نقش ویژه‌ای در طراحی معماری ساختمان داشته است. در این خانه‌ها بام علاوه بر این که نقش محافظت خانه و ساکنان آن را در برابر عوامل اقلیمی مزاحمی چون باران و تابش مستقیم آفتاب به عهده دارد، محلی است برای ظهور بیشترین تزئینات استفاده شده در بنا. تزئیناتی که علاوه بر جنبه زیبایی، کارکردهای دیگری نیز داشته است.
ساخت شیرسرها و خط‌نوشتۀ چوبی زیر آنها در معماری سقف‌های خانه‌های گرگان بسیار مورد توجه سازندگان و بانیان آن و گاهی نشان‌دهنده جایگاه اجتماعی و مالی ساکنین خانه بوده است. کتیبه‌ها بر تخته‌های کوبیده شده روی شیرسرها که از قسمت پیش‌آمدگی بام نمایان بوده شکل می‌گرفتند. این کتیبه‌های چوبی در دو قالب نقش محافظت‌کننده‌ای دارد. محافظت از ساکنین بنا و محافظت از کالبد بنا.
با بررسی کتیبه‌های سقف خانه‌های گرگان مشخص می‌شود که کتیبه‌ها بیشترین نمای خود را در جلو عمارت اصلی و بخش اندرونی و رو به حیاط اصلی خانه دارند. این مکان قرارگیری کتیبه‌ها به ساختار شکلی معماری خانه‌های گرگان مربوط می‌شود.
آب و هوای مرطوب و شرجی این شهر باعث شده عمده فعالیت ساکنان این خانه‌ها در فضای نیمه باز و خارج از خانه اتفاق بیفتد و نقش فضای باز و سرپوشیده در بسیاری از موارد در به دوش کشیدن بار زندگی از فضای بسته پررنگ‌تر است. تخته‌نوشته‌های شیرسرهای خانه‌های گرگان مانند سایر کتیبه‌ها، عناصر بصری هستند که به طورمستقيم حامل معنايند. محتوای اغلب این کتیبه‌های چوبی نوشته‌های مذهبی از قبیل آیات قرآن، شعر و حدیث و در برخی موارد نقاشی است. از این رو در مکانی جای می‌گیرند که مهم‌ترین فعالیت‌ها در آنجا شکل می‌گیرد و بیشترین تأثیر محتوایی در فضای خانه دارد. به گونه‌ای که به هنگام ورود و خروج از عمارت‌ها و اتاق‌های اصلی خانه از زیر این کتیبه‌ها عبور می‌کنید و حتی با گشایش پنجره‌های ارسی عمارت اصلی و یا با قرارگیری بر روی تلار این خانه می‌توان به راحتی نگاهی به این نوشته‌ها داشت و متن آنها را خواند. در شیرسرهایی که سه طبقه دارد، کتیبه‌های پله سوم شیرسر از فضاهای داخل بنا و پله‌ی اول و دوم از فضای باز قابل رؤیت‌اند. به همین دلیل جهت نوشتن خطوط کتیبه‌ها متناسب با دید ناظر در طبقات مختلف شیر سر، متفاوت است.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
