گذشته آن چیزی است که اتفاق افتاد. تاریخ آن چیزهایی است که از گذشته به یاد میآوریم و مینویسیم، روایتی که میسازیم تا به حافظهمان و منابع آن معنا بدهیم. اما اگر به گذشته نگاه کنیم و به خاطر بیاوریم که «هیچ اتفاقی نیفتاد» چه؟ چرا ممکن است احساس کنیم که «آنچه بود هیچ بود»؟ نویسندۀ این کتاب چنین مشاهدات بهظاهر سادهای را دگرگون میکند و «هیچ» را طور جدیدی بازتعریف میکند: هیچ به منزلۀ چیزی که میدانیم و میتوانیم به خاطر بیاوریم.
«هیچ/ nothing» اصطلاحی کلی است که به هر چیزی اطلاق میشود که ممکن است ملالآور باشد و یا اصلاً وجود نداشته باشد. برای اینکه هیچ را مانند نویسنده، سوزان کرین، ببینیم (با n بزرگ)، شاید انطباق ذهنی ــ احتمالا زیادی ــ لازم باشد. البته هیچ در واقع همیشه در حال روی دادن بوده است. آنطور که کرین در بحثِ بامزه و جذابش مطرح میکند، هیچ بودن مادون مسحورکننده بودن نیست.
وقتی هیچ چیزی تغییر نمیکند، در حالی که به نظرمان باید تغییر میکرد، ممکن است آن را بیعدالتی بدانیم؛ وقتی طی دورۀ زمانیای طولانی و آهسته هیچ چیز روی نمیدهد، ممکن است آن را ملالآور بخوانیم. عدالت و ملال تاریخهایی دارند، همچنان که احساس رهایی یا ناامیدی کردن از اینکه هیچ روی نداده تاریخ دارد؛ مثلا وقتی پایانِ پیشبینیشدۀ جهان روی نمیدهد و جنبشهای هزاره باید دوباره یارگیری کنند. با توجه کردن به اینکه هیچ روی ندادن در زمان حال را چگونه میفهمیم و «هیچ ندانستن» و «هیچ نکردن» چه معنایی دارد، میتوانیم بپرسیم که چنین تجربههایی چطور به یاد آورده خواهند شد.
سوزان کرین با اتکا بر تحلیلهای بصری و مطالعات فرهنگی به سهولت موضعش را میان شیوههای گوناگونِ دیدنِ هیچ جابهجا میکند تا راه تازهای برای تفکر دربارۀ تاریخ پیش بگذارد. با به خاطر آوردن اینکه چطور هیچ روی نداد، چطور آنچه بود هیچ بود یا چطور هیچ چیزی تغییر نکرد، میتوانیم تاریخهایی را بازیابیم که همیشه جایی بوده است.
Nothing Happened: A History
Susan A. Crane
Stanford University Press, 2021
– اطلاعات بیشتر دربارۀ کتاب: