مسجد جامع هرات از مهمٔ‌ترین مساجد خراسان بزرگ است. اولین نشانه‌های پایه‌گذاری این مسجد به زمان شمس‌الدین مسعود هروی وزیر خوازمشاهیان باز می‌گردد. در دوران غوریان در سال ۵۹۵ ق مسجد با الگویی چهار ایوانی بازسازی می‌شود. تاریخ پر فراز و نشیب مسجد ادامه می‌یابد. مسجد در طول تاریخ بارها ویران و باز مرمت و احیا می‌شود و امروز همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد.
در این تحقیق، مهدی عزیزی همدانی، در پی شناخت عامل حیات‌بخش این بناست. بدین منظور می‌کوشد، با استفاده از متون و منابع مکتوب و نیز با بررسی میدانی به شناختی همه جانبه از کالبد بنا، سیاق اجتماعی و سیاسی و نیز رویدادهای جاری در بنا دست یابد. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول، «شناخت و سیر تحول کالبدی مسجد»، کالبد مسجد و سیر تحول آن بررسی می‌شود. در فصل دوم،«رویدادهای جاری مسجد جامع هرات»، رویدادهای جاری در مسجد و سیاق سیاسی و اجتماعی آن مطالعه می‌شود. در فصل سوم، «شهر هرات بستر شکل‌گیری مسجد جامع»، شهر هرات به منزلۀ بستر مسجد بررسی و تأثیر آن در حیات شهر هرات روشن می‌شود. در فصل چهارم، «چرایی حیات و پایداری مسجد»، عوامل تأثیرگذار در حیات مسجد جامع هرات مثل باورهای مردم شهر، نحوۀ رفتار مرمتگران مسجد و عقاید آنها دربارۀ مسجد بررسی می‌شود.
مهدی عزیزی همدانی. «حیات در مسجد جامع هرات: بررسی سرگذشت معماری مسجد جامع هرات و راز و رمز پایداری آن». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر لادن اعتضادی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، بهمن۱۳۹۲.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
