ساختمان پلاسکو که در محدودۀ تقاطع خیابان استانبول و فردوسی قرار داشت در سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۷ طراحی شد و ساخت آن تا سال ۱۳۴۱ به طول انجامید و در همان سال افتتاح شد. این بنای بلندمرتبه بوسیله دو آرشیتکت آمریکایی به نام‌های بنجامین براون و اسپرو دالتاس طراحی شد. این دو در سال ۱۳۳۶ (۱۹۵۷ میلادی) در تهران شرکت براون-دالتاس و شرکا را تشکیل دادند. این شرکت به مدت ۲۵ سال در ایران و عربستان فعال بود و به جز ساختمان پلاسکو بناهای دیگری نیز در ایران به اجرا درآورده است. دیدگاه شرکت در پروژه‌هایش استفاده از مصالح محلی، کارگرهای ماهر و تنظیم مخارج مناسب برای پروژه بوده که در اغلب بناهای طراحی شده توسط آن در دهۀ پنجاه و شصت میلادی رعایت شده است. [۱]
بدون شناخت و بررسی زمینه‌های شکل‌گیری یک اثر تاریخی یعنی بررسی زمینه‌های داخلی و همچنین بررسی تأثیر تحولات معماری جهان در آن دوران، نمی توان برداشت صحیحی از اهمیت آن اثر در معماری دوران تحول داشت. بدون شک ساختمان پلاسکو با توجه به قرارگرفتن بنا در یک دوره انتقال، از نقاط عطف تاریخ معماری شهر تهران محسوب می‌گردد. بررسی تاریخ شکل‌گیری، حیات و مرگ این بنا و انتخاب جایگزینی برای آن، نیازمند مطالعات گسترده‌ای است که می‌تواند در دوره‌های تخصصی معماری انجام پذیرد و نتایج آن به شکل «تجارب موردی» مکتوب و در اختیار همگان قرار گیرد.
به عنوان یک نظر اولیه که مسلماً مطالعه و شناخت دقیق‌تری را می‌طلبد هرگونه ساخت و ساز بلندمرتبه جدید به عنوان جایگزین این نشانۀ شهریِ دوران انتقال عملی شتابزده است. مطالعه و توجه به نحوۀ شکل گیری فیزیکی و تاریخی، دسترسی‌های اصلی اطراف پروژه و روند توسعۀ آنها و آسیب‌شناسی ساخت وسازهای جدید اطراف این ساختمان اعم از بلند و کوتاه به مراتب مهم‌تر از ساخت‌وساز در زمین پروژه برای تأمین موضوع حقوق مالکانه است. در همین رابطه، برگزاری مسابقه به نظر می‌رسد تنها گریزی باشد برای سرپوش نهادن بر مشکلاتی که نیازمند تأمل و اندیشۀ بیشتری است.
تأمین حقوق مالکانه و جایگزینی آن در مکانی دیگر به عنوان حقوق معوض قبلاً و به سادگی در تجارب توسعه‌های شهری و تعریض معابر صورت پذیرفته و در این رابطه نیز می‌تواند به‌خوبی عمل کند. شتابزدگی در ساخت بنای بلندمرتبۀ جدید، تنها زمینه را برای آسیب های جدید هموار می‌سازد.
* معمار؛ از مؤسسان گروه معماری دوران تحول در ایران
[۱] گروه معماری دوران تحول در ایران
بیژن شافعی*:
جستار چهارم از پنج جستار در باب نقش معماری و شهر در رمان یوسف‌آباد، خیابان سی‌وسوم، نوشته‌ی سینا دادخواه [۴] | نازنین عارف‌کیا
گزیده‌ی متن؛ به مناسبت روز سعدی
گزیده‌ی متن؛ به مناسبت روز سعدی
«زنان و صنعت ساختمان در بریتانیا و ایرلند عصر جرجی» | کانر لوسی
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
