دربارۀ تپۀ بودا: گفتگو با کامبیز نوائی
ریحانه خاقانپور
تپۀ بودا اثری است دست‌ساز که توسط تادائو آندو، معمار معروف ژاپنی، در سال ۲۰۱۵ بر گردِ مجسمۀ بودا طراحی و ساخته شده است. این اثر در آرامستانی در شهر ساپوروی ژاپن واقع است. آرامستان ماکومانای‌تاکینو با وسعت ۱۸۰هکتار، در سال ۱۹۸۲ تأسیس شده و به‌جز مجموعۀ قبرها سه عنصر مهم را در خود جای داده است: چهل مجسمۀ موآی در ورودی سایت، یک کپی از استون هنج، و تپۀ بودا که به عنوان عظیم‌ترین عنصر این مجموعه، در رأس آرامستان قرار گرفته و به نماد این آرامستان تبدیل شده است.
مجسمۀ بودا ۱۵ سال قبل از طراحی تپه، یعنی در حدود سال ۲۰۰۰، از سنگ‌هایی که وزنی در حدود ۴۰۰۰ تن داشتند ساخته شده است. در نهایت، مجسمۀ عظیمی به وجود آمد که حدود ۱۵۰۰ تن وزن، ۵/ ۱۳ متر ارتفاع و ۵/ ۱۰ متر عرض دارد و به همراه دو ساختمان دیگر که حکم ورودی برای محوطۀ بودا را داشتند، در بستر آرامستان قرار گرفت.
هدف از ساخت تپه، ایجاد یک مکان عبادت، یا به عبارتی یک معبد در کنار بودا بود، به گونه‌ای که مردم را به سمت بودا، که تا آن زمان توجه چندانی به آن نمی‌شد، جذب کند. در مقابل تپه، یک استخر محصور به ابعاد تقریبی ۶۰ در ۱۵ متر قرار گرفته است که مسیری به عرض ۲ متر گرد آن می‌چرخد و دو ساختمان کروی شکل در دو طرف خود دارد. یکی از این ساختمان‌ها برای برگزاری مراسم عبادی و دیگری به عنوان کافه و فروشگاه استفاده می‌شود. پس از گذر از استخر، باید مسیری به عرض ۹ متر و طول ۵۸ متر، که ۴۰ متر از آن درون یک تونل نیمه تاریک قرار دارد، را طی کنیم تا به مخروط ناقصی برسیم که بودا در آن نشسته است. این مخروط ارتفاعی برابر با ۱۰/ ۵۰ متر و قطری برابر با ۲۷ متر دارد و سر بودا بیرون از آن قرار می‌گیرد. تونل ورودی و مخروط ناقص از بتنِ تراش‌خورده ساخته شده‌اند و روی تپه با ۱۵۰۰۰۰ گل لاوندر پوشیده شده است که در بهار سبز، در تابستان بنفش و در زمستان پوشیده از برف سفید است.
- با اتکا به مقدمه‌ای که به معرفی پروژه اختصاص داشت، دربارۀ این طرح چه تحلیلی دارید؟
اجازه دهید از جایی که پروژه شروع شده است، سخنمان را آغاز کنیم؛ با سلسه مراتب. اول به خود مجسمه که تنها در آن آرامستان قرار داشته است توجه کنیم، برای اینکه این موجودی است که بعداً قرار است به آن پرداخته شود و عزت و احترام بیشتری پیدا کند. پس اول به خودش نگاه کنیم و ببینیم که مستعد این عزت و احترام هست یا نه.
اولین نکته این است که این مجسمه، مجسمة عظیمی است. همانطور که در معرفی گفته شد، ارتفاعی در حدود ۵/ ۱۳ متر و عرضی (قطری) در حدود ۵/ ۱۰ متر دارد. گفته شد که از سنگ‌هایی تراشیده شده که در مجموع بیش از ۴۰۰۰ تن وزن داشتند و الآن چیزی که باقی مانده نزدیک به ۱۵۰۰ تن است. پس چیز عظیمی است و مشخص است که نیرو و صنعت و هنر فوق‌العاده‌ای صرف شده است تا چنین چیزی ساخته شود و در این مکان قرار گیرد.
به قیافۀ مجسمه که نگاه کنیم و آن را با بوداهای دیگر مقایسه کنیم، می‌بینیم که این اثر جزو نمونه‌های خوب مجسمۀ بوداست و به بوداهایی که قبلاً ساخته شده‌اند شباهت دارد.
متن کامل این گفتگو در پروندۀ پی‌دی‌اف پیوست قابل مطالعه است.
ریحانه خاقانپور:
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
