ابوبکر محمد بن علی بن سلیمان راوندی، ملقّب به نجم الدّین، مورّخ و ادیب و خوشنویس اواخر سدۀ ششم و اوایل سدۀ هفتم، در خاندانی از فضلای راوند، از آبادی‌های قیم کاشان زاده و پرورده شد. او در حمایت سلطان طغرل سوم، آخرین فرمانروای سلجوقی، علم و هنر آموخت و در نیمه‌های عمر کتاب راحة الصدور و آیة السرور را در تاریخ آل سلجوق نوشت که مهم‌ترین منبع تاریخی اواخر روزگار قدرت این سلسله است. جدا از فواید تاریخی، اخبار و کتاب راحةالصدور در باب حیات فرهنگی و اجتماعی مردم در عهد سلجوقیان ایران و روم، این کتاب را از معتبرترین منابع شناخت فرهنگ و هنر ایران در روزگار پیش از حملۀ مغولان به ایران کرده است. همچنین نخستین روایت بازمانده در شرح قواعد خطوط ایرانی را هم راوندی در اوایل سدۀ هفتم نوشت. گویا راوندی رساله‌ای مستقل در باب خوشنویسی تألیف کرده بود که اکنون از میان رفته، اما نویسنده فصلی از آن را در کتاب راحةالصدور گنجانده است. ظاهراً راوندی در تلاش برای منطبق کردن مباحث نظری تناسبات هندسی با اقلام ایرانی بود که در آن وقت همچنان در جریان تکوین و ترقی بودند. نوشتۀ راوندی اطلاعاتی دربارۀ حمایت‌های درباری از کاتبان و جایگان خوشنویسی در آن روزگار به دست می‌دهد. راوندی برخاسته از خاندانی خوشنویس بود و دو دایی‌اش، تاج‌الدین احمد و زین‌الدین محمود، علاوه بر تعلیم خط به او، به شاهزادگان سلجوقی هم سرمشق خط می‌دادند. نسخه‌ای نفیس از قرآن با خط و تذهبیب این خاندان در گنجینۀ آستان قدرس رضوی محفوظ است.
– ولی‌الله کاووسی. «واید راحة الصدور راوندی در تاریخ‌نگاری هنر ایران» در گلستان هنر، دورۀ جدید، ش ۲ (۱۹)، بهار ۱۳۹۹، ص ۲۸- ۳۷.
تاریخ هنر و نهادهایش: بنیادهای یک رشته (۱) | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
آیا تاریخ هنرْ جهانی است؟ | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
ایدهٔ پادشاه عادل در هنر و فرهنگ مادی جهان ایرانی | برگزاری نشست گروه پژوهشی مطالعات تاریخ هنر غبار با همکاری مناظر
خیال باغ لیلی و مجنون: طرح‌پردازی ناسوتی در نگاره‌های نسخه‌ی خمسه‌ی نظامی در کتابخانه‌ی بودلین | از مجموعه سخنرانی‌های مجازی تاریخ هنر اسلامی (VIAHSS)
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
