×

جستجو

مرور کتاب: شاهنامۀ بزرگ پرینستون: شاهنامۀ پِک

کتاب شاهنامۀ پک کاتالوگ نفیس نمایشگاهی است که در سال ۲۰۱۵ در موزۀ دانشگاه پرینستون، در ایالت نیوجرسی امریکا، برگزار شده و ۴۸ برگ از شاهنامه‌ای مصور، کار شیراز عهد صفویان، را به نمایش نهاده است. در مقالۀ نخست این کتاب با عنوان «شاهنامۀ پک از شیراز تا پرینستون»، از چگونگی تولید این نسخه در شیراز اوایل دورۀ صفوی، تا راه یافتنش به اصفهان و تملکش به‌وسیلۀ یکی از همسران شاه‌عباس صفوی، و خریداری شدنش در سال ۱۰۴۰ق به‌دست خیرات‌خان به مبلغ ۵۵ تومان نقره و انتقالش به دربار قطب‌شاهیان هند، سخن رفته است. بنا به این گزارش، کلارا پک، مالک اسب و مجموعه‌دار انگلیسی ـ امریکایی، این نسخه را در سال ۱۹۴۶ خریداری و در سال ۱۹۸۳ به موزۀ دانشگاه پرینستون اهدا کرد و از همین رو به نام این بانوی هنرشناس شهرت یافت. نسخه حاوی ۴۸ نگارۀ نفیس، کار نقاشان شیرازی، است به همراه متنی به قلم نستعلیق خوش با شرح استثنایی واژگان دشوار متن در حاشیۀ صفحات. کاتب این نسخه قوام بن محمد شیرازی است که مطابق انجامۀ نسخه، کتابت آن را در سال ۹۹۸ق به انجام رسانیده است.  


  کتاب الگویی از خوانش متن و تصاویر نسخه‌های مصور اسلامی را به دست می‌دهد. همچنین در ردیابی پیشینۀ اثر و آنچه طی چند قرن بر این نسخه رفته است، تا حدی موفق است و نشان می‌دهد که در بازنویسی تاریخ هنر اسلامی، علاوه بر احوال هنرمندان و حامیان و بانیان، باید به سرگذشت آثار هم توجهی عمیق کرد. این اثر دو ضمیمۀ پایانی به قلم سیمپسون دارد که در یکی ابعاد تصاویر و منابع توصیفات آنها آمده است و در دیگری شرح اصطلاحات شاهنامه، به‌ویژه آنها که در این نسخه حاشیه‌نویسی شده‌اند.


نثر کتاب استوار و بی‌نقص و فهمیدنی است. آشنایی و همدلی نویسندگان با زبان و بیان فردوسی ستودنی است. همچنین تسلط آنان، به‌ویژه پروفسور سیمپسون، بر واژگان رایج در فنون کتاب‌آرایی اسلامی، و بهره‌گیری از معادل‌های تثبیت‌شدۀ انگلیسی برای این واژگان، تجربۀ دیرپای ایشان در عرصۀ نسخه‌شناسی اسلامی را نشان می‌دهد. کتاب مرجع ارتقاء سطح زبان تخصصی برای پژوهشگران ایرانی هنرهای اسلامی، به‌ویژه هنر کتاب‌آرایی، است.


مهم‌ترین ویژگی این کتاب چاپ نفیس و صفحه‌آرایی باسلیقۀ آن است. کیفیت چاپ تصاویر از مرز چشم‌نوازی گذشته و پوست انسان را هم می‌نوازد؛ چنان‌که با لمس هر تصویر احساس می‌شود که اصل نگاره در برابر ماست و به زِبری رنگ‌های خود اثر دست می‌کشیم. چنین کیفیت واقع‌نمایی در چاپ نگاره‌های ایرانی، در بین آثار منتشرشدۀ پیشین تقریباً بی‌نظیر است. طرح جلد مخملین کتاب بر نفاست آن افزوده است. این کتاب پیش از آن‌که اثری پژوهشی دربارۀ شاهنامهای مصوّر باشد، شیءای گران‌بهاست.


نویسندگان کتاب: ماریانا شریو سیمپسون، موزه‌دار ارشد و پژوهشگر باسابقۀ هنر اسلامی در دانشگاه پنسیلوانیا در شهر فیلادلفیا، سال‌هاست که بر هنر کتاب‌آرایی و نگارگری ایرانی تمرکز و تحقیق کرده است. این بانوی ۶۹ساله سابقۀ دیرپای تدریس در دانشگاه‌های کالیفرنیای لس‌آنجلس، پرینستون، جان هاپکینز، مری‌لند، و میشیگان را در کارنامه دارد. دو مجموعۀ عالمانه و نفیس «شعر فارسی، نگارگری، و حامیان هنر در نسخه‌های مصور سدۀ شانزدهم» (۱۹۹۸)، و «نسخۀ مصوّر هفت-اورنگ ابراهیم‌میرزا» (۱۹۹۷) از آثار مشهور اوست. همچنین بانو دکتر لوئیس مارلو، دانش‌آموختۀ دانشگاه پرینستون در سال ۱۹۸۷، متخصص ادبیات منثور فارسی در سده‌های سوم تا هشتم است. 

 

اشتراک مطلب
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
«مسجد سنجیده‌ی قزوین: کارکرد و زمان ساخت» | لیلا قاسمی، زهره تفضلی
در محله‌ی کهن راه‌ری در شهر قزوین، بنایی تاریخی با نام «مسجد سنجیده» وجود دارد. تاریخِ ساختِ این بنا و بانی آن نامشخص است. با در نظر گرفتن برخی شواهد کالبدی در بنا و برخی شواهد در گزارش‌های مرمتیِ بنا و نظر به اینکه برخی محققان پیشین با توجه به شباهت فرم بنا به مقابر، احتمال تغییر کارکرد این بنا را مطرح کرده‌اند، به نظر می‌رسد کارکرد اصیل بنا چیزی غیر از مسجد بوده و در دوره‌ای کارکرد آن تغییر یافته است. درباره‌ی کارکرد اصیل آن نظراتِ مختلفی وجود دارد.
اسطوره و اسطوره‌شناسی نزد ژرژ فردریش کروزر | نخستین نشست از سلسله نشست‌های سهراب
برگزارکننده: گروه پژوهشی میت‌اوخته، موسسه‌ی فرهنگی هنری کتاب‌آرایی ایرانی میزبان: نگارخانه‌ی لاجورد
ایران‌شناسی در قلمرو زبان آلمانی (دو گزارش تاریخی) | رودیگر اشمیت، مانفرد لورنتس
ایران‌شناسی در آلمان سنّتی غنی است و سابقه‌ای چندصدساله دارد. به‌واقع هیچ‌یک از حوزه‌های گوناگون پژوهش در تاریخ و فرهنگ ایران کهن، اعمّ از باستان‌شناسی،...
تاریخ هنر و نهادهایش: بنیادهای یک رشته (۱) | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
الیزابت منسفیلد، استاد تاریخ هنر در دانشگاه ساوت در سوانی امریکا، در این کتاب، مقالاتی را بر محور موضوع بررسی رشته‌ی تاریخ هنر را از...

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر